İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Türkçülük Politikası

Authors : Yaşar SEMİZ

Pages : 217-244

Doi:10.21563/sutad.187092

View : 15 | Download : 0

Publication Date : 2016-06-02

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyıl sonlarına doğru Osmanlı modernleşmesi içinde devleti kurtarma düşüncesiyleortaya çıkan siyasal düşünce akımlarından birisi de Türkçülük, siyasi derneklerden birisi deİttihat ve Terakki Cemiyetidir. Türkçülük, II. Meşrutiyet döneminde özellikle Balkan Savaşlarısonucunda İttihat ve Terakki yönetiminin bu düşünceyi sıcak bakması ile yükselişe geçti.Türkiye’nin yakın tarihine damgasını vurmuş olan İttihat ve Terakki Cemiyeti bir düşüncekuruluşu olarak ilk defa 1889’da Mektebi Tıbbiye‐i Şahane öğrencileri tarafından ‘İttihat‐iOsmanî’ insert ignore into journalissuearticles values(Osmanlı Birliği); adıyla gizli bir teşkilat olarak kuruldu. Teşkilat ayni yıl yurt dışındakiOsmanlı aydınları tarafından Paris’te kurulan İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleşerekİttihat ve Terakki Cemiyeti adını aldı. Ancak bir siyasi güç olarak İttihat ve Terakki 1906’daSelanik’te III. Ordudaki bazı subayların girişimi ile kurulan Osmanlı Hürriyet Cemiyeti’nin1907’de Paris’teki örgütle birleşmesi ile ortaya çıktı. Kısa bir dönem Terakki ve İttihat adıylaanılan teşkilat daha sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti olarak anılmaya başladı.Çokuluslu bir imparatorluğun son dönemlerinde ortaya çıkan ve devleti içinde bulunduğu zordurumdan çıkararak bir bütün içinde varlığını sürdürebilmesini sağlamak amacı ile ortayaçıkan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ideolojisini net bir şekilde tespit etmek hiç kolay değildir.Cemiyetin içinde Türk milliyetçiliği çerçevesi içinde düşünenlerin sayısı çoktur. Ancak hatırısayılır oranda Osmanlıcı ve Batıcı aydınların yanı sıra az da olsa Gayrimüslim unsurlar dayer almaktadır. Bununla birlikte gelişen olaylar cemiyetin fikirlerinin daha iyi şekillenmesinekatkı sağlamıştır. Bu itibarla Cemiyetin fikir yapısını kesin çizgilerle olmamakla beraber ikiaşamaya ayırarak incelemek mümkündür. Bu aşamalardan ilki 1889’dan Balkan Savaşınakadar olan Osmanlı birliğinin savunulduğu dönem diğeri de Balkan Savaşları ve sonrasındaCemiyette Türkçülük fikrinin ön plana çıkmaya başladığı dönemdir.Bu yazıda İttihat ve Terakki Cemiyetinin kuruluşundan itibaren Türkçülük hareketine bakışı incelenmektedir.
Keywords : İttihat ve Terakki, Türkçülük, Osmanlı, Meşrutiyet, Birlik