Anadolu’da Ahiliğin Esnaf Teşkilatı Hâline Dönüşmesi ve Tımar Sistemine Yansımaları (Ankara Örneği)

Authors : Mehmet Ali HACIGÖKMEN

Pages : 263-291

View : 20 | Download : 8

Publication Date : 2012-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Ahiliğin temeli cahiliye dönemine kadar inen adına fütüvve denen anlayışadayanmaktadır. İslâm dünyasına yayılan kabul gören Fütüvve anlayışı XIII.yüzyıldaAbbasî halifesi en-Nâsır Li dinillah insert ignore into journalissuearticles values(Hilafeti:575-622/1180-1225); tarafından bütün İslâmdünyasında derlenip toplanıp teşkilât hâline getirilmiştir. Abbasî halifesi en-Nâsır Lidinillah tarafından Anadolu’ya gönderilen fütüvvet temsilcilerinin faaliyetlerini TürkiyeSelçuklu Sultanları desteklemiş, teşvik etmiştir. Bu teşvik ve destek, SelçukluSultanlarının başarılı siyasetleri sonucunda Anadolu’da huzur ortamı oluşturmuştur.Fütüvvet temsilcileri olan Evhadüddin-i Kirmanî ve Ahi Evren Şeyh Nasiruddin Mahmudbu müsait ortamda, fütüvvet anlayışını kendi görüşleri ile birleştirerek, Anadolu’da İslâmdünyasından farklı bir yapıya büründürmüşlerdir. Bu farklı yapı, fütüvvet anlayışınamensup olanların, fütüvvet-nâmelerde seyfî, kavlî, şürbî gibi tasnif edilmesine sebepolmuştur. Yani fütüvvet mensupları Anadolu’da hem tâcir, hem esnaf, hem sanatkâr, hemde asker olup Selçuklular döneminde devlet kademesinde görev almışlardır.Araştırmamıza konu olan seyfî dediğimiz asker ahiler Türkiye Selçuklu dönemindedevam etse de, önemli görevler yapmalarına rağmen, Osmanlı döneminde XIV- ve XV.yy.larda tımar sistemine dahil olarak, bu sistem içinde erimişlerdir. Özellikle Selçuklu sondöneminde Uc bölgeleri olan başta Ankara, Denizli, Akşehir, Çankırı, Kırşehir gibibölgelerde Osmanlı tımar defterleri incelenirse burada birçok ahi tımar ehli çıkacaktır.Çalışmamızda Ahiliğin temelini düşünce yapısını oluşturan fütüvvetin anlamı, buanlayışın tarihî süreçte uğradığı değişikleri anlatılacak, esnaf teşkilatı hâline dönüşününsebepleri tartışılacak ve tabii ki fütüvvet anlayışının bir tarafı olan askerî yapının Osmanlıdöneminde tımar sistemi içine dahil oluşuna, Ankara çevresi sınırlı kalmak üzere değinilecektir.
Keywords : Ahi, Ahi Teşkilâtı, Fütüvvet, Fetâ, Tımar, Seyfî, Kavlî, Şürbî