Osmanlı Devleti`nin Son Döneminde Yol Vergisi (1866-1921)

Authors : Ali Rıza GÖNÜLLÜ

Pages : 289-333

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2011-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarih boyunca muhtelif devletler tarafından, kamu görevlerini yerine getirmek için, vatandaşlardançeşitli isimler altında vergi toplanmıştır. Vatandaşlardan vergi toplama işi, tarihi TürkDevletleri’nde de görülmektedir. Osmanlı Devleti’nde de halktan iki çeşit vergi alınmakta idi.Bunlardan biri kaynağını İslam Dini’nden alan şer’i vergi, diğeri de örfi vergidir. Ancak Tanzimat’ınilan edilmesinden sonra, Türk mali sisteminde reform çalışmaları başlamış ve bunabağlı olarak da vergi çeşitliliği artmıştır. Bu dönemde kabul edilen vergilerden birisi de yolvergisidir. Osmanlı Devleti’nin son yıllarında kabul edilen yol vergisi, Cumhuriyet Dönemi’ndede varlığını sürdürmüştür. Yol vergisi, vergi mükellefleri tarafından bedenen veyanakden yerine getirilen bir yükümlülüktür. Yol vergisi, vatandaşların gelir düzeyine bakılmaksızın,her vatandaştan eşit miktarda alınmıştır. Yol vergisinin bu özelliği, verginin tahsiledilmesinde önemli problemlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bunun için bazı yıllarda tahakkukeden yol vergisi miktarı ile tahsil edilen yol vergisi miktarı arasında önemli farklarmeydana gelmiştir. Ayrıca yol vergisi mükellefleri bazı zamanlarda bu vergiyi ödememek içinmuhtelif sebepler ileriye sürmüşlerdir. 1910’lu yıllarda yol vergisi gelirlerinin belediyelerebırakılması da gündeme gelmiştir. Bunun yanında Osmanlı Dönemi’nde yol vergisi yerli vatandaşlardanalındığı gibi, Osmanlı memleketinde belli bir süre ikamet eden yabancı devletvatandaşlarından da tahsil edilmiştir. Ayrıca bu uygulamaya Cumhuriyet Dönemi’nde de devam edilmiştir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Cumhuriyet Dönemi, Yol Vergisi, Mükellef, Bedeni Yükümlülük, Nakdi Yükümlülük