18. YÜZYILA AİT BİR TÜRKÇE SARF KİTABI: HĀẔĀ KİTĀB-I SARF-I TÜRKÎ

Authors : Sevda KAMAN, Elif Gizem KARAOĞLU

Pages : 133-164

Doi:10.21563/sutad.860815

View : 22 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Berlin Devlet Kütüphanesi Doğu El Yazmaları Koleksiyonu’nda Ms. Diez A quart. 95 numarasıyla kayıtlı Hāẕā Kitāb-ı Sarf-ı Türkî insert ignore into journalissuearticles values(H. 1201/M. 1786); adlı eser, 1b-10a varakları arasında yer alan küçük bir Türkçe sarf insert ignore into journalissuearticles values(şekil bilgisi); kitabıdır. Eserin 1b-7b varakları arasında eşya-alet, at biniş-koşum takımı, içecek, silah, giysi, ayakkabı, kumaş, hayvan, yiyecek, meyve, organ, mesken, bitki-baharat, boya, kimyevi madde isimleri sıralanmış; daha sonra bu isimlerden birçoğunun iyelik çekimleri insert ignore into journalissuearticles values(3. teklik kişi iyelik çekimi hariç); verilmiştir. İsimlerin iyelik çekiminden sonra 7b-8a varakları arasında basit ve birleşik zamanlı fiil çekimlerine örnekler verilmiştir. Eserin 8b-10a arasındaki varaklarında ise 18. yüzyıl İstanbul’unun meslek isimleri insert ignore into journalissuearticles values(193 adet); “Bâb u fî Beyân-ı Esnâfları” alt başlığında listelenmiştir. Osmanlı Türkçesi gramer kitaplarından Müyessiretü’l-Ulûm insert ignore into journalissuearticles values(M. 1530);’dan sonra en eski tarihli gramer kitabı olan Hāẕā Kitāb-ı Sarf-ı Türkî, 18. yüzyıl Türkçesinin söz varlığını ve şekil özelliklerini içermesi açısından önemli olduğu kadar 18. yüzyıl İstanbul’unun sosyal ve meslek hayatına, dönemin günlük hayat kültürüne ışık tuttuğu için de dikkate değerdir. Bu makalede amaç eseri Türkoloji dünyasına tanıtmak ve 18. yüzyıl Türkçesi üzerine yapılan çalışmalara katkıda bulunmaktır.
Keywords : Osmanlı Türkçesi, , sarf şekil bilgisi, , 18 Yüzyıl, İstanbul meslek isimleri