TÜRKMENLER VE KÜRTLER ARASINDA ALEVÎ-BEKTÂŞÎ GELENEĞİ VE BAŞLICA TEMSİLCİLERİ: IRAK ÖRNEĞİ

Authors : Abdulcebbar KAVAK

Pages : 261-277

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2019-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Irak pek çok kültür ve medeniyetin izlerini taşıyan zengin bir toplumsal yapıya sahiptir. Bu bölge çok sayıda din, mezhep ve tarikatın faaliyetlerine sahne olmuştur. Irak’taki tasavvufî hareketler içinde günümüze kadar varlığını sürdürebilenlerden biri de Alevî-Bektâşîlik’tir. Büyük çoğunluğu Irak’ın kuzeyinde yer alan Musul, Erbil, Kerkük ve Süleymaniye şehirlerinde yaşayan Alevî-Bektâşîlerin bir kısmı da başkent Bağdat’ta yaşamaktadırlar. Alevî-Bektâşîliğin yayıldığı alanlar, genelde Türkmen ve Kürt aşiretlerinin yerleşik olduğu bölgelerdir. Şebek, Sarelu ve Kâkaî gibi topluluklar içinde yaşatılan Alevî-Bektâşî geleneği, Anadolu’daki Alevî-Bektâşîlikle örtüşmektedir. Irak’ta Alevî-Bektâşî kültürünü yaşatan tekkeler arasında Bağdat’ta Hızır İlyas Tekkesi, Baba Gurgur Tekkesi, Kerbela’da Dedeler Tekkesi, Necef’te Bektâşî Tekkesi ve Kerkük’teki tekkeler sayılabilir. Kerkük tekkeler konusunda Irak’taki şehirler arasında daha zengin bir altyapıya sahiptir. Kerkük merkezi ile bazı ilçelerinde kurulan tekkeler, Alevî-Bektâşî geleneğinin uzun yıllar Türkmen aşiretleri arasında yaşatılmasında önemli rol üstlenmiştir. Irak’taki başlıca temsilcileri arasında Sultan Sahhâk, Baba Gurgur, Şeyh Hasan Berzencî, Dede Cafer ve Hicrî Dede yer almaktadır.
Keywords : Tasavvuf, Irak, Türkmenler, Kürtler