KURBANCAN’IN AĞITLARI

Authors : Gülnisa AYNAKUL

Pages : 622-641

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2017-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :1876’da Çar II. Aleksander’in manifestosuyla Hokand Hanlığı ortadan kaldırıldıktan sonra Kurbancan Datha oğulları Abdullahbek, Ömerbek, Mamatbek, Hasanbek ve Alay Dağlık bölgesinin Kırgızları ile, yetersiz askeri gücü ve silahlarına rağmen Rusya devletinin sömürgecilik siyasetine karşı şiddetli direniş göstermişlerdir. Ala Dağları’nın kahraman halkı, mevcut imkânlar dahilinde Rus silahı ve Rus savaş teknolojisine karşı daha fazla karşı koyamayacaklarını, direnişin artık fayda sağlamayacağını anladıktan sonra Rus hakimiyetine boyun eğmişlerdir. Kurbancan Datha’nın Kırgızlar arasındaki büyük itibarı, halk üzerindeki tesiri Rus idarecilerini hep kuşkulandırmıştır. Bundan dolayı Rus idarecileri Kurbancan Datha ve oğullarını cezalandırmak üzere Datha’nın oğlu Kamçıbek’e iftira atarak idama mahküm ettikleri gibi diğer oğullarını da Sibirya’ya sürgüne göndermişlerdir. Alay Kırgızları, Kamçıbek ve diğer Beyleri bulundukları zindandan kaçırarak Ruslara karşı tekrar savaşmaya hazır olduklarını, Datha’dan emir ve işaret beklediklerini belirtmişlerdir. Fakat Kurbancan böyle zor, karmaşık durumda da hislerine yenik düşmemiş, devlet adamı olmanın getirdiği büyük sorumluluğu üstlenerek öz evladının hayatı söz konusu olmasına rağmen, devleti ve milletinin yüksek çıkarlarını üstte tutmayı bilmiştir. Datha Kırgız halkı ve devletinin bekası için öz oğlunu feda ederek milletini büyük katliamdan kurtarmıştır. Kurbancan acı kaderini, dayanılması zor üzüntülerini şiirlere, ağıtlara dökmüştür. Onun bu ağıtları, benzer sıkıntılar içinde aynı kaderi paylaşan tüm Kırgız halkı arasında çok rağbet görmüş, bütün Kırgız halkı tarafından sevilerek benimsenmesine yol açmıştır. Datha, halkı için verdiği mücadelesi, vatanperverliği, büyük fedakârlığı, ağıtları, şiirleriyle tüm Kırgız halkının kalbinde taht kurmuştur. Bu çalışmada Kırgız ve Türkistan tarihinde büyük tarihi şahsiyet, kadın lider olarak bilinen Kurbancan Datha’nın ağıtlarından, şiirlerinden örnekler verilerek Kurbancan’ın manevi yönü, aile hayatı, halkına olan sevgisi, duyguları incelenmiştir. 
Keywords : Kırgız Kültürü, Ağıtlar, Kadın Liderler