EĞLENME ANLAYIŞININ ÜSTİNSAN ÖĞRETİSİYLE ANLAMLANDIRILMASI: ZORBA FİLMİ’NDEKİ ZORBA KARAKTERİNİN ANALİZİ

Authors : Pınar KARHAN

Pages : 83-110

Doi:10.32001/sinecine.1184515

View : 11 | Download : 4

Publication Date : 2023-04-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğal bir gereksinim sonucu ortaya çıkan, ruhu özgürleştiren, korkuyu dağıtan ve yaşamdan keyif alınmasını sağlayan insana özgü bir görüngü olarak eğlenme, kişisel anlamlandırılma biçimiyle film karakterleri üzerinden değerlendirilebilir. Uyarlama film Zorba’daki insert ignore into journalissuearticles values(1964); Zorba karakteri, Nietzsche’nin Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eserinden taşıdığı izlerle özgün bir eğlenme anlayışı sergilemektedir. Zerdüşt ve Dionysos’un değerler sistemine dayanan bu anlayış, üstinsan öğretisi ve eğlenmenin bir aradalığıyla şen bilge karakter olarak canlandırılan Zorba karakterinin yaşam tarzına yansımaktadır. Böylelikle Zorba, hem aynı adı taşıyan romandaki temsilini görsel ve işitsel kodlarla yeniden yorumlayıp güçlendirerek hem de orijinal metnin felsefi kaynağıyla ilişki kurarak yeni araştırmalara açılmaktadır. Bu çalışma Zorba filmindeki Zorba karakterini Böyle Buyurdu Zerdüşt adlı eserin Zerdüşt karakteri üzerinden değerlendirmeyi; Zorba’nın üstinsan öğretisiyle birleşen eğlenme anlayışını nasıl sergilediğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmaya göre Zorba; yaşamdaki eylemselliği, içsel yolculuğu, ruh kılavuzluğu, ezbere karşı çıkışı, yeryüzü ve insan sevgisi, aşka ve kadına bakış açısı, tek başına yaşaması ve dansı yüceltmesiyle Zerdüşt’ünküne benzer bir yaşam felsefesi benimsemiştir. Pre-Sokratik Dönem’in öz değerlerini keşfederek kendine yaşam yolu bulup etrafına ışık saçan Zorba, yaşamın içindeki eylemselliğiyle Nietzsche’nin Dionysosçu yaşam formülünü başarıya ulaştırmaktadır. Bu başarı yaşamın olumlanmasında, hayatı her an oyunlaştırmaya hazır pratik zekânın sergilenişinde, modern dünyanın biçimlendiriciliğini tersine çevirmede, dans ve müzikle dolu yeniden üretilen bir eğlenme anlayışının ortaya konuluşunda görülebilmektedir. Zorba’nın tersyüz etme tavrına dayanan mizahi yaklaşımı kahkahalarıyla, kelime oyunlarıyla, abartısıyla, aykırılığı ve uyumsuzluğuyla ortaya çıkmakta; özgürleşip dönüşen patron ile bilinçlerini aşıp baskıdan kurtulabilen manastır görevlilerinin eğlenmeyi keşfedişlerine etki etmektedir.
Keywords : eğlenme anlayışı, Zorbanın mizahı, üstinsan öğretisi, Zorba filmi, iletişim sosyolojisi