AHMET MİDHAT EFENDİ’NİN KURMACA ESERLERİNDE KADIN TEMSİLLERİ

Authors : Tuğba ÖZKAN

Pages : 385-395

Doi:10.30692/sisad.582070

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2019-11-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Edebiyat araştırmaları sahasında yapılan kadın çalışmaları çeşitli disiplinlerle ilişki kurularak, farklı kuram ve yöntemlerle etkileşim halinde gelişme göstermektedir. Feminist kuram ve onun metodolojisi doğrultusunda gelişen feminist edebiyat eleştirisi alanında yapılan çalışmalar da edebi eserleri tetkik ederken farklı yöntem ve yaklaşımlar kullanır. Bu eleştirel yaklaşımın ilk örneklerinde, erkek yazarların eserlerinde yaratılan kadın imgelerine odaklanılmaktadır. Tanzimat döneminin çok yönlü aydınlarından olan Ahmet Midhat Efendi’nin roman ve hikâyelerine odaklanan bu çalışmada, yazarın eserlerinde çizilen kadın karakterler dönemin meseleleri içinde çeşitli cepheleriyle ele alınmıştır. Kadın karakterlerin din, millet ve sosyoekonomik konumlarına göre nasıl temsil edildikleri, aile ve toplumdaki rollerine göre nasıl kurgulandıkları ortaya koyulmuştur. Eserlerde idealize edilerek okurlara sunulan kadın tiplerine karşılık toplum tarafından kendilerine biçilen cinsiyet rollerine aykırı davranışlar içinde bulunan kadın tiplerine dair örnekler de tespit edilerek bu dikotomi çizgisinde kadın karakterler değerlendirilmiştir. Yazarın ilk kurmaca eserini yazdığı 1870’ten son romanının yayınlandığı 1910 yılına kadar yazdığı kurmaca eserler hakkında yapılan değerlendirme sonucunda elde edilen bulgular genel hatlarıyla sunulmuştur. Bu vesileyle İkinci Meşrutiyet’ten sonra daha aktif hale gelen Osmanlı kadın hareketi öncesindeki dönemde yazarın kadınlar hakkındaki meselelere karşı takındığı tavır, yazarın kurmaca dışı eserlerinden de destek alınarak tespit edilmeye çalışılmıştır. 
Keywords : Tanzimat Edebiyatı, roman, feminist edebiyat eleştirisi, kadın imgesi, kadın temsiliyeti, cinsiyet rolleri