TÜRK ÇİNİ SANATINDA UYGULANAN RENK, MOTİF, DESEN VE KOMPOZİSYON ÖZELLİKLERİNİN SULTAN I. AHMED TÜRBESİ DUVAR ÇİNİLERİ ÖRNEĞİNDE İNCELENMESİ

Authors : Nursel KARACA

Pages : 209-239

Doi:10.30692/sisad.1068735

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2022-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Çini, Türk sanatında iç ve dış mimari süslemenin en önde gelen öğelerinden biridir. İslam dünyasında da ilk kez Türkler tarafından uygulanarak mimariye olağanüstü bir zenginlik katmıştır. Orta Asya’dan İspanya’ya kadar çok geniş bir coğrafyada kullanılan çini sanatı Anadolu’ya Selçuklular eliyle getirilmiştir. Anadolu’da Selçuklu ve Osmanlı döneminde tezyinatın temel unsurları arasında yer alan çini dekoru anıtsal sanata dönüşmüştür. Türkler tarafından Orta Asya’da uygulanmaya başlanan çini sanatındaki büyük gelişme Anadolu Selçukluları döneminde olmuştur. Bu dönemde çini sanatında renk, teknik, kompozisyon ve desen açısından çok başarılı denemeler yapılmıştır. 12.-13. Yüzyıllarda çok güzel örnekler ortaya konmuştur. Osmanlı döneminde de etkisini artırarak kullanılmaya devam eden çini sanatı olağanüstü bir gelişim göstererek zirveye ulaşmıştır. 14.-15 yüzyıllarda önceki dönemlerden devralınan çeşitli tekniklerle gelişimini sürdüren Osmanlı çini sanatı, 16. Yüzyılda devletin ekonomik gücünün de etkisiyle doruk noktasına ulaşmıştır. Bu dönemde sıraltı çini tekniği en başarılı şekilde eserlerde uygulanmıştır. Motif, desen ve kompozisyonlar geliştirilmiş, yeni üsluplar eklenmiştir. Klasik dönemde kullanılan ana renkler kobalt mavi, turkuaz, zümrüt yeşili ve mercan kırmızı olmuştur. Cami, türbe, saray, köşk, çeşme gibi dini ve sivil mimari yapıların iç ve dış yüzeyleri eşsiz güzellikte çinilerle kaplanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Osmanlılar döneminde renk, motif, desen ve kompozisyon olarak doruk noktasına ulaşan çini sanatının bu özelliklerini klasik dönemin sonunda inşa edilen Sultanahmet Türbesi örneğinde inceleyip, genel hatlarıyla ortaya koymaktır.
Keywords : Çini, Renk, Motif, Desen, Kompozisyon