BAŞKUMANDANLIK KANUNU HAKKINDA TBMM`DE YAŞANAN TARTIŞMALAR

Authors : Şaban ORTAK

Pages : 27-59

Doi:10.30692/sisad.1120127

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2022-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Öz: TBMM, ordunun ihtiyaçlarının karşılanması ve savaşın yönetilmesi için 5 Ağustos 1921 tarihinde “Başkumandanlık Kanunu”nu kabul etmiştir. TBMM bu kanunla yetkilerinin bir kısmını üç aylık bir süre için Mustafa Kemal Paşa’ya vermiştir. Bu yetkiye dayanarak `Tekalif-i Milliye Emirleri`ni yayınlayan Mustafa Kemal Paşa orduyu savaşa hazırlamıştır. Bu sayede Sakarya Savaşı kazanılmış ve Yunan taarruzunu geri püskürtülmüştür. Bu zaferin de etkisi ile Başkumandanlık Kanunu`nun ilk iki süre uzatılması TBMM`nde fazla tartışma olmadan kabul edilmiştir. Ancak TBMM`nde gruplaşmaların belirginleşmesi neticesinde Başkumandanlık süresinin üçüncü kez uzatılması konusu Mecliste uzun süren tartışmalara neden olmuştur. 4-6 Mayıs 1922 tarihlerinde yapılan oylamada sürenin uzatılması güçlükle kabul edilebilmiştir. Sürenin dördüncü uzatılması konusu, Meclisin 20 Temmuz 1922 tarihli toplantısında gündeme gelmiştir. Mustafa Kemal Paşa ordunun durumunun iyi olduğunu belirterek Başkumandanlığa verilen olağanüstü yetkilere gerek kalmadığını belirtmiştir. Yapılan görüşmelerde TBMM`nin `geçici` kaydıyla ve süre belirtmeksizin Mustafa Kemal Paşa`yı Başkumandanlıkla görevlendirmesi kabul edilmiştir. Başkumandanlığın idaresinde Kurtuluş Savaşı başarıyla sonuçlandırılmıştır. Makalede, Başkumandanlık Kanunu`nun kabulünü gerektiren sebepler, kanunun kabulü ve sonrasındaki süre uzatımı konuları ayrıntılı olarak ele alınacaktır. TBMM Zabıt Ceridesi, TBMM Gizli Celse Zabıtları, arşiv belgeleri, hatıralar ve diğer araştırma eserlerden yararlanılacaktır. Araştırma, betimsel bir tarama modeline dayanmaktadır. Bu çalışmada doküman incelemesi yönteminden yararlanılmıştır.
Keywords : Başkumandanlık, TBMM, Mustafa Kemal Paşa