Durkheim’ın Metodolojisinde Hegelyen Diyalektiğin Etkisi

Authors : Mehmet Fatih GÜLOĞLU

Pages : 18-39

Doi:10.35237/sufesosbil.487777

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2019-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Durkheim’ın sosyoloji için önerdiği yöntem, realist bir zeminde inşa edilmiş empirist bir kökene dayanmaktadır. Ancak onun ‘teori bağımlı duruşu’ ve bazı kavramsallaştırmaları insert ignore into journalissuearticles values(kolektif bilinç, ilkel toplum gibi); onun idealizmle suçlanmasına yol açmıştır. Önerdiği yöntemin, toplumu ‘bütünsel açıklama’ arzusu böyle ikili bir yorumu doğurmuştur. Durkheim’ı yeni-Kantçılığa yaklaştıran bu ‘bütünsel açıklama arzusu aynı zamanda onu Hegelyen etkiye de açtığı bu çalışmanın ana odağıdır. Ancak, hiçbir zaman Durkheim ampirik verilere dayanmaktan da vazgeçmemiştir. Bu gerilim sayesinde Durkheim, bir yandan kolektif bilinç, ilkel toplum gibi mefhumlar ile toplumu açıklarken; diğer yandan da toplumsal olguları ‘şeyler’ gibi ele almayı önermiştir. Böylece Durkheim, sosyolojik araştırma pratiğini spekülasyondan ayırt edebilmek için sosyolojinin metodolojik çerçevesini belirlemiştir. Bu çalışmada, Durkheim’ın bu girişiminin ardında Hegelyen diyalektik yöntemin yattığı iddiası soruşturmaya açılmıştır. Makalede, Durkheim’ın metodolojisinin pozitivist bir tutumdan diyalektik düşünmeye dönük evrimi ele alınmıştır. Bu evrim Ricoeur’ün hermeneutik yöntemi kullanılarak tartışılmıştır. Analitik düşünme kısmında Durkheim’ın metodolojisindeki Hegelyen bağlamlar ‘olgu’ ve ‘somut’ kavramsallaştırmaları aracılığıyla ortaya konulmuştur. Diyalektik düşünme kısmında ise bu iki kavramsallaştırma ile Durkheim’ın metodolojisinin diyalektik yöntem kaydığı gösterilmiştir. Sonuç olarak Durkheim’ın her ne kadar diyalektik yöntemden kaçınsa da çalışmalarının diyalektik olarak tasarlandığı ifade edilmiştir.
Keywords : Hegel, Metodoloji, Diyalektik, Olgu, Somut