Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey Döneminde Etkin Bir Âlim: Abdülkerim el-Kuşeyrî ve Şikâyetü Ehli’s- Sünne Başlıklı Risalesi

Authors : Sabri YILMAZ, Muhammed Selim KAYA

Pages : 203-216

View : 20 | Download : 7

Publication Date : 2018-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Selçuklu sultanı Tuğrul Bey döneminde etkin bir âlim olan Abdülkerim el-Kuşeyrî insert ignore into journalissuearticles values(376/986- 462/1072);, Şikâyetü Ehli’s-sünne başlıklı risalesi bağlamında ele alınacaktır. Tasavvuf, kelâm, hadis, fıkıh, tefsir ve edebiyat gibi alanlarda eserleri bulunan Kuşeyrî, Selçuklu sultanı Tuğrul Bey’in Horasan bölgesinde hâkimiyetini sağladığı esnada bölgenin ilim ve kültür merkezi Nisâbur’da faaliyetlerine devam ediyordu. Tuğrul Bey’in Mu‘tezile taraftarı olan veziri Kündürî, Eş‘arîlere karşı tavır almıştı. Eş‘arîliğe gönülden bağlı olan Kuşeyrî, konu hakkında Tuğrul Bey ile görüşüp sonuç alamaması üzerine 446/1054’te diğer beldelerdeki âlimlere hitaben, Şikâyetü Ehli’s-sünne bi-hikâyeti mâ nâlehüm mine`l-Mihne adını verdiği uzunca bir mektup kaleme almıştır.   Bu mektup ile Kuşeyrî, Kündürî’nin siyasî tutumundan dolayı özellikle 445/1054 yılında Nisâbur`da Eş’arî âlimlere yapılan baskıları, diğer beldelerdeki önde gelen âlimlere duyurmuştur. Risalenin dikkat çekici bir yönü de Kuşeyrî’nin, konu hakkında Tuğrul Bey ile yaptığı görüşmeye dair bilgi içermesidir. Böylece eser, yaşanan acı hadiseleri gün yüzüne çıkartacak, gizli kalan kısımlarını aydınlatacak mühim ipuçları sunmaktadır. Bu yönüyle risale, tipik kelamî bir eserden çok, tarihî bir belge niteliği taşımaktadır.
Keywords : Tuğrul Bey, Abdülkerim el Kuşeyrî, Kündürî, Nisûbur, İkinci Mihne