MU`TEZİLÎ SIFAT TELAKKİSİNİN İNŞÂINDA CEHM B. SAFVAN`IN BELİRLEYİCİLİĞİ

Authors : Ayşe TURHAN

Pages : 92-101

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2018-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :MU‘TEZİLÎ SIFAT TELAKKİSİNİN İNŞÂINDA CEHM B. SAFVAN’IN BELİRLEYİCİLİĞİ      Cehmiyye’nin kurucusu Cehm b. Safvan ilahî sıfatların nefyi fikrini Ca‘d b. Dirhem’den alıp geliştirmiş ve bu fikir onun adıyla anılmaya başlamıştır. Bu bağlamda sıfatları nefyedenlere de Cehmiyye denilmiştir. Cehm b. Safvan’ın söz konusu yaklaşımı Vasıl b. Ata üzerinden mu‘tezilî kelama dahil olmuştur. Vasıl b. Ata’nın Mu‘tezile tarihindeki kurucu niteliği göz önünde bulundurulursa kelamın en temel konularından biri olan sıfatlar problemine ilişkin mu‘tezilî yaklaşımın şekillenmesi bakımından Cehm b. Safvan’ın hangi ölçüde belirleyici olduğu görülecektir. Yine Mu‘tezile’nin Cehmiyye olarak adlandırılması Cehm b. Safvan’a nispet edilen sıfat anlayışının mu‘tezilî sıfat telakkisine etkisini göstermesi bakımından önemlidir. Bu çalışmada Cehm b. Safvan’ın ilahî sıfatlar konusundaki fikirleri, mu‘tezilî kelamın aynı konudaki yaklaşımı ve bu ikisi arasındaki irtibat ele alınmış; Cehm b. Safvan’ın, cebr akidesi gibi Mu‘tezile kelamına doğrudan aykırı bir yaklaşımı kabul etmiş olmasına rağmen ilahî sıfatlar gibi diğer bir temel konuda Mu‘tezile’yi, Cehmiyye adıyla nitelenmesine sebep olacak kadar belirlemiş olması değerlendirilmiştir.  BEING DETERMINATIVE of JAHM B. SAFWAN in CONSTRUCTION of MU‘TAZILITE ATTRIBUTE CONCEPT Abstract      Jahm b. Safwan, founder of Jahmiyye, took opinion of disowning of divine attributes from Ja‘d b. Dirham and enhanced it and so the opinion of disowning of attributes has been named after Jahm b. Safwan. Consequently, persons who disown the attributes called Jahmiyye in direct proportion to Jahm b. Safwan. Jahm b. Safwan’s this attitude was transmitted to mu‘tazilite kalam by way of Wasil b. Ata. In consideration of Wasil b. Ata’s position in history of Mu‘tazila as founder, it can be seen that Jahm b. Safwan is to what extent determinative in formation of mu‘tazilite approach to promlem of divine attributes which is one of the basic issues of kalam. Morover, Mu‘tazila’s being named Jahmiyya is important in terms of showing that Jahm b. Safwan’s opinion on divine attributes effected mu‘tazilite comprehension of divine attributes. This study is discussing Jahm b. Safwan’s opinions on divine attributes, approachs of mu‘tazilite kalam to the same issue, connection between them and that although Jahm b. Safwan adopted and even was noted for, the jabr belief that is contrary sheerly to mu‘tazilite kalam, he was so determinant of mu‘tazilite kalam about divine attributes which is quietly important topic of kalam, that Mu‘tazila was named Jahmiyya.
Keywords : Cehm b Safvan, Cehmiyye, Mu`tezile, Vasıl b Ata, Sıfat