İSLAM HUKUK DOKTRİNİNDE KLASİK İCTİHAD TEORİSİNİN YARGI KARARLARININ GEÇERLİLİĞİNE ETKİSİ

Authors : Ünal YERLİKAYA

Pages : 125-146

View : 10 | Download : 5

Publication Date : 2015-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam hukukunun ağırlıklı olarak ictihâd merkezli olması sebebiyle, yargı kararlarının geçerliliği, doktrinde, klasik ictihâd teorisiyle ilişkilendirilerek ele alınmaktadır. Söz konusu ilişki çerçevesinde yargı kararları, genel olarak, bozulamaz nitelikte geçerli yargı kararları ve kesin olarak geçersiz kabul edilen yargı kararları biçiminde ikiye ayrılmaktadır. Bozulamaz nitelikte geçerli yargı kararlarını, nass veya icmâ yoluyla belirlenmiş, dolayısıyla ictihâda kapalı alanda açığa çıkan yargı kararları; kesin olarak geçersiz kabul edilen yargı kararlarını ise nass ve icmâa aykırı yargı kararları temsil etmektedir. İslâm hukukçularının çoğunluğuna göre, ictihâdî yargı kararları da, bozulamaz nitelikte geçerli yargı kararlarına dâhildir. Çoğunluk yaklaşımından farklı olarak hanefî hukukçular, ictihâdî yargı kararlarını, bozulamaz nitelikte geçerli olanlar ve bozulabilir nitelikte olanlar biçiminde ikiye ayırmaktadırlar. Bu ayrıma bağlı olarak hanefî hukuk düşüncesinde, bozulamaz nitelikte geçerli yargı kararları, kesin olarak geçersiz yargı kararları ve bozulabilir nitelikteki ictihâdî yargı kararları biçiminde üçlü bir tasnif ortaya çıkmaktadır. Son olarak, İslâm hukukçularının çoğunluğuna göre, müctehid hâkimin yargılama yetkisi, devlet başkanı tarafından belli bir mezhebe bağlı kalma yönünde sınırlandırılamaz; kimi İslâm hukukçusuna göre ise sınırlandırılabilir
Keywords : İslam Hukuku, Yargı Kararı, Hukukî Geçerlilik, Klasik İctihâd Teorisi