MECELLE’DEKİ KÜLLÎ KAİDELERİN GENEL KURAL TİPİ DİĞER KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ VE BUNLARIN DELİL OLUŞ KEYFİYETİ

Authors : Ali BAKKAL, Zehra SULA

Pages : 92-110

View : 16 | Download : 17

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam hukukunda “genel kural” anlamında çoğunlukla “kaide” kavramı kullanılmaktadır. Ancak ilk dönemlerde bu kavram yerine daha çok “asl” ve “kıyas” kavramları kullanılırdı. On dördüncü asırdan itibaren “asl” kavramı yerine “kâide” kelimesi kullanılmaya başlanmıştır. “Dâbıt” kelimesi yer yer kâide ile aynı anlamda kullanılmakla birlikte kısa bir müddet sonra kapsam itibariyle kaide kavramından daha dar anlamda olduğu vurgulanmaya başlamıştır. Günümüzde bir de birbirinden farklı hukuki olayları açıklamak için kullanılan ve bir bütünlük içinde düzenlenmiş olan önermeler sisteminden söz edilir ki, buna da “fıkıh nazariyesi” denir. Ağırlıklı olarak bir İslâm Borçlar Hukuku Kanunu olan Mecelle ’nin başında doksan dokuz küllî kâide bulunmaktadır. Mecelle Mazbatası ’nda bir nakl-i sarih bulunmadıkça bunlarla hükmedilemeyeceği açıkça ifade edilmiş olmakla birlikte daha önce Hâdimî’den itibaren bazı usûlcüler kavâid-i külliyenin delil olduklarını ifade etmişlerdir. Bu makalede konuyla ilgili temel kaynakların yanı sıra güncel araştırmalar da dikkate alınarak, İslâm hukukunda genel kural anlamında kullanılan kavramlara temas edildikten sonra küllî kâidelerin delil olup olmadıkları üzerinde durulmuştur.
Keywords : Külli kaide, Asıl, Kıyas, Kaide, Dâbıt, Delil