NEFS-İ VÂHİDE NEDİR?

Authors : Ali BAKKAL

Pages : 108-132

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’an-ı Kerim’de “nefsin vâhidetin” ifadesi beş ayrı sûrede geçmekte, bunların dördünde insanın nefs-i vâhideden yaratıldığı, birinde ise bütün insanları diriltmenin tek bir insanı insert ignore into journalissuearticles values(nefs-i vâhide); diriltmek gibi olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca insanın nefs-i vâhideden yaratıldığını ifade eden dört âyetin üçünde eşinin de ondan insert ignore into journalissuearticles values(onun cinsinden); yaratıldığı belirtilmiştir. Müfessirlerin kahir ekseriyeti eşinin de ondan yaratıldığını belirten âyetlerde geçen “nefsin vâhidetin” ifadesinin Âdem, ondan yaratılan eşinin de Havva olduğunu ifade etmişlerdir. Bazı müfessirler ise “nefsin vâhidetin” ifadesinin “racülin vâhidin” demek olup, bu ifadenin herkesin babasına, ondan yaratılan eşin de herkesin anasına işaret ettiğini, dolayısıyla nefs-i vâhidenin erkek cinsine işaret ettiğini beyan etmişlerdir. Modern döneme gelindiğinde konu evrim teorisiyle de ilişkilendirilerek nefs-i vâhidenin neliği konusunda “insanlık özü”, “canlı öz”, “cevher”, “suda oluşan ilk hücre” olduğu gibi çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Bu çalışmanın amacı konu hakkında ortaya atılan görüşlerin tamamını analiz edip hangisinin daha isabetli olduğunu tespit etmektir. Zira konu insanın yaratılışıyla ilgidir ve bu husus din ve felsefenin temel konularından biridir. Kur’an insanın iki aşamalı yaratılışından bahseder: Birincisi Hz. Âdem’in topraktan, arkasından da eşinin insert ignore into journalissuearticles values(Havva); yaratılması, ikincisi ise diğer insanların tenasül yoluyla bu ikisinin neslinden türeyerek çoğalması. Kur’an’da yaratılışla ilgili sair bilgiler bu iki yaratılışın detaylarıyla ilgilidir. İlk insanın yaratılışı konusunda Hz. Âdem’in topraktan yaratılması ve Allah’ın ona kendi ruhundan üflemesi dışında bir bilgi yoktur. Dolayısıyla Kur’an’da evrimle ilgili bir bilginin olmadığını söyleyebiliriz. Bu çalışmada nefs-i vâhide kavramının anlaşılması için Kur’an’da “nefs” kelimesinin geçtiği bütün âyetler incelenmiş; farklı âyetlerde geçen “nefs/enfüs/nüfus” kelimeleri mukayese edilmek suretiyle nefs-i vâhide kavramının hangi anlama geldiği tespit edilmeye çalışılmıştır. Özellikle “nefsin vâhidetin” ifadesinin geçtiği âyetlere yoğunlaşılmış, farklı âyetlerde geçen bu ifadenin birbirlerini ne kadar desteklediklerine veya ayrıştıklarına dikkat edilmiştir. Ayrıca nefs-i vâhide âyetleri, lafızlar farklı olsa da anlam bakımından benzerlik taşıyan diğer âyetlerle de mukayese edilerek, bu âyetlerin anlamı netleştirilmeye çalışılmıştır. Âyetlerin temel vurgusu Hz. Âdem’in değil, insanların yaratılmasıdır. “Nefsin vâhidetin” ifadesinin geçtiği âyetlerde, eşinin nefs-i vâhideden, yani onun cinsinden yaratılmış olmasından, sonra da bütün insanların üreme yoluyla bu ikisinden çoğaltılmasından söz edilmesi sebebiyle nefs-i vâhide âyetlerinde ikinci yaratılışın konu edildiği anlaşılmaktadır. Buna göre her kişi, bir erkek ve bir kadından yaratılmıştır. Bu sonuca varmamızda, bazı âyetlerde kendilerine çocuk verildiğinde nefs-i vâhide ve eşinin, çocukları konusunda şirke düştüklerinin ifade edilmesi ile dilbilgisel bazı kayıtlar etkili olmuştur. Zira şirk koşanlar, Hz. Âdem ve Havva değil, sonraki asırlarda yaşayan bazı insanlardır. “Biz sizi bir erkek ve bir dişiden yarattık” âyeti hangi anlama geliyorsa, “O sizi nefs-i vâhideden ve eşini de ondan/onun cinsinden yarattı” ifadesi de aynı anlama gelmektedir.
Keywords : Tefsir, Kuran, İnsan, Yaratılış, Nefs i vâhide, Âdem