Yusuf Ziya Yörükan’ın Müsteşriklere Karşı Yaptığı Tenkitler

Authors : Muhammet Bilal Yüksel, Belkıs Özsoy Demiray

Pages : 175-194

View : 53 | Download : 46

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yusuf Ziya Yörükan, Osmanlı Devleti’nin son döneminde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşamış bir akademisyendir. İstanbul ve Ankara üniversitelerinde İslam tarihi, Mezhepler tarihi ve felsefe gibi dersler vermiştir. 1954 yılında hayatın kaybedene kadar, akademik ve ilmi çalışmalarına devam etmiştir. Başta felsefe, kelam, Mezhepler tarihi, Dinler tarihi, İslam tarihi ve Türk tarihi olmak üzere birçok alanda eserler vermiş, makaleler kaleme almıştır. Konumuz açısından en çok faydalandığımız eseri Hazret-i Muhammed’in Doğumundan Ölüme Kadar İslam Dini Tarihi’dir. Bu çalışma, İlâhiyat Fakültesi için hazırladığı İslâm Dini ve Mezhepleri Tarihi adlı dört kitaplık bir projenin birinci kitabını oluşturmaktadır. Aynı zamanda Yusuf Ziya Yörükan’ın birçok dergide makaleleri yayımlanmıştır. Yörükan’ın eserleri incelendiğinde, onun müsteşrikleri birçok noktada tenkit ettiği tespit edilmektedir. Ayrıca İtalyan müsteşrik Leone Caetani için ayrı bir makale dizisi yayımlamıştır. Caetani’nin meşhur eseri Annali Dell’Islam’ın Hüseyin Cahit Yalçın tarafından tercüme edilip neşredilmesi, o dönemin ilim dünyasına bir hareketlilik katmıştır. Bu eser hem Batı’da hem de Osmanlı’da dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır. Yayımlandığında övgü ile bahsedenlerin yanında tenkit edenler de olmuştur. Caetani’nin bu eserini tenkit eden ve bu hususta makale kaleme alan ilk kişi Yusuf Ziya Yörükan’dır. Mihrap dergisinin 1925 yılının ilk üç sayısında bu makaleleri yayımlanmıştır. Her ne kadar bu eserden övgü ile bahsederek giriş yapsa da Yörükan, birçok hususta Caetani’yi eleştirmiştir. Kur’an’ın orijinal olup olmaması, hadis usulü, hadis kaynaklarının ve ravilerin güvenilirliği meselesi, sened, Hz. Peygamber’in nesebi, Hz. Peygamber’in nübüvveti gibi hususlara dair iddialar, Yörükan’ın bu makalelerde tenkit ettiği konulardandır. Yörükan sadece Caetani’yi değil, Robertson Smith, Reinhart Dozy, Aloys Sprenger ve William Muir gibi meşhur şarkiyatçıları da çeşitli konularda tenkit etmiştir. İncelediğimiz eserlerinde bazen isim vererek bazen de isim zikretmeden bu oryantalistlerin birtakım iddialarına cevap vermiştir. Onun tenkitleri, vahyin mahiyeti, Garânîk hadisesi, Hz. Peygamber’in evlilikleri ve aile hayatı, Kurayza Yahudilerinin öldürülmesi, Hz. Peygamber’in davet mektupları ve Hz. Peygamber’in ölmeden önce halifesini tayin etmemesi gibi meselelere dair iddialarda yoğunlaşmaktadır. O, oryantalistlerin bu iddialarını çürütmek için çeşitli yöntemlere başvurmuştur. Gerektiği yerlerde Kur’an’dan, Kitabı Mukaddes’ten, hadis ve tarih kaynaklarından deliller getirmiştir. Ayrıca bu iddiaların arka planındaki nedenleri de tespit etmeye çalışmıştır. Oryantalistlerin, özellikle de Caetani’nin çelişkiye düştüğü durumları gözler önüne sermiştir. Onların, iddialarını temellendirmek adına kaynakları nasıl tahrif ettiklerini ve kaynaklara olan güveni nasıl sarsmaya çalıştıklarını göstermiştir. Çalışmamızda Yörükan’ın bu tenkitleri incelenmiş ve değerlendirilmiştir.
Keywords : Caetani, Oryantalizm, müsteşrik, reddiye, İslam Tarihi, Yusuf Ziya YÖRÜKAN