Vâil b. Hucr’un Yalan Yeminle Başkasının Hakkını Gasb Eden Kişiden Allah Teâlâ’nın Yüz Çevirmesi ve Gazabı ile İlgili Rivâyetlerinin Tahlili

Authors : Yusuf Açıkel, Dilara Belkıs Feyza Selçuk

Pages : 117-150

View : 59 | Download : 58

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm, hem uhrevî hem de dünyevî hayatı ilgilendiren bir dindir. Bu iki hayatı dengeli bir şekilde İslâm’ın istediği davranışlar ile yaşamak, bireylerin kendi tasarruflarındadır. Ancak insanoğlunun kendisinden istenilen emirleri yerine getirmesi ve yasaklardan uzak durması konusunda örnek şahsiyetlere ihtiyaç duyduğu da belirgin bir biçimde ortadadır. Çünkü din, kişinin yalnız başına anlamlandırıp yaşayabileceği kadar basit bir sistem değildir. Allah Teâlâ, her konuda olduğu gibi bu konuda da merhametini göstererek insanlara misallerin en güzeli ve en mükemmeli olan Hz. Muhammed’i son peygamber olarak göndermiştir. Hz. Peygamber, hayatın her alanında Müslümanlara örnek model olmuştur. Yaşadığı süre içerisinde söz, fiil ve takrirleriyle inananlara yol göstermiştir. Vefatından sonra ise bizzat kendisinin eğitim ve terbiyesinde yetişmiş olan sahâbe, Rasûlullah’tan (s.a.s.) öğrendikleri tüm bilgileri sonraki nesillere aktarmaya gayret göstermişlerdir. İşte bu güzîde insanlardan biri Hz. Peygamber hayattayken kendisine gelerek İslâm’a giren ve onunla zaman geçirebilme şerefine nâil olan Vâil b. Hucr’dur. Vâil b. Hucr’un (r.a.) babası Yemen reislerindendi. Hz. Peygamber’in (s.a.s.) haberi kendisine ulaşınca bütün mal varlığını bırakıp Medine’ye gelmiş ve Müslüman olmuştur. Medine’de bir süre kalarak Efendimiz’den (s.a.s.) birçok konu hakkında bilgi edinmiştir. Öğrendiklerini de daha sonra hadis olarak rivâyet etmiştir. Bu çalışmada Vâil b. Hucr’un hayatı ve kendisinden gelen yalan yere yemin ederek başkasının hakkını gasb eden kişiden Allah Teâlâ’nın yüz çevirmesi ve gazabı konulu rivâyetlerin sened ve metin tenkîdi yapılmıştır. İslâm dini bireysel açıdan insanın şahsına, toplumsal açıdan da kamu düzenine son derece önem vermektedir. Bireyin kendisine gösterilen ehemmiyetin ispatı, Allah Teâlâ’nın, insanı şan, şeref sahibi olarak yaratmış olmasıdır. İyiliği emredip kötülükten sakındırmasıysa ictimâî hayata atfedilen değerin kanıtı niteliğindedir. Dinimizin yasaklamış olduğu adam öldürmek, zina yapmak, yalan söylemek, hırsızlık, gasp vb. gibi birçok fiil kişiyi cehenneme götüren birer basamak görevini üstlenmektedir. Bu makale de ele alınacak olan rivâyetlerde gasp fiili üzerinden bu durum belirgin bir biçimde ortaya koyulmaktadır. Gasp fiilini işleyen kişiden Allah Teâlâ’nın yüz çevireceği ve gazab edeceği tehdidi inananları bu eylemlerden uzaklaştırmak için zikredilmektedir. Böylelikle İslâm, hem ferdî hem de ictimâî olarak güven ortamını oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu makalede Vâil b. Hucr’un kısaca hayatı ve gasp hakkında rivâyet ettiği hadisler zikredilmektedir. Rivâyetler Kütüb-i Tis‘a esas alınarak belirlenmiş ve sıralanışı müelliflerin vefat tarihlerine göre olmuştur. Rivâyetlerin altında yer alan sened değerlendirmesi kısmında râvîlerin cerh ve ta‘dîl durumları ele alınarak rivâyetler sıhhat açısından değerlendirilmektedir. Sened tenkîdinin ardından rivâyetler Kur’ân ve hadîsler ışığında metinsel açıdan da tenkîde tabi tutulmuştur.
Keywords : Müslüman, Gasp, Yalan, Yemin, Gazap