Kur’ân Kırâatinde Mukrî ve Kârînin Temel Vasıfları -İbnü’l-Cezerî’nin Muncidu’l-Mukriîn ve Murşidu’t-Tâlibîn Adlı Eseri Bağlamında-

Authors : Can Atıcı, Ali Bulut

Pages : 151-174

View : 103 | Download : 103

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede kırâat ilminin otoritelerinden İbnü’l-Cezerî (ö. 833/1429)’nin yaklaşımları bağlamında mukrî ile kârî terimleri ve bu kapsamda tarif edilen kişilerin temel vasıfları analiz yöntemiyle incelenmektedir. İbnü’l-Cezerî, en-Neşr fi’l-Kırââti’l-ʿAşr, Tayyibetu’n-Neşr fi’l-Kırââti’l-ʿAşr ve Gâyetu’n-Nihâye gibi eserlerinde öğretici ve okuyucu olarak nitelendirdiği isimlerden “mukrî” ve “kârî” terimleriyle söz etmekte; özellikle de Muncidu’l-Mukriîn ve Murşidu’t-Tâlibîn adlı eserinde her iki konuda geniş izahlara yer vermektedir. İbnü’l-Cezerî’nin bahsi geçen terimlerle ilgili yapmış olduğu tarif ve tanımlamaların ise kırâat alanında ilgili terimlerin mahiyetinin belirlenmesine yönelik önemli bir konumda olduğu anlaşılmaktadır. Buna göre bu çalışma, Kur’ân-ı Kerîm’i öğreten ve okuyan kimselere yönelik, İbnü’l-Cezerî’nin söz konusu eseri başta olmak üzere diğer bazı klasik kaynaklarda zikredilen temel vasıfları konu edinmektedir. İbnü’l-Cezerî, yedi bölümden oluşan Muncidu’l-Mukriîn ve Murşidu’t-Tâlibîn isimli eserinin birinci bölümünün tamamını kırâatte mukrî ile kârî terimleri ve bunlarla ilgili gerekli özelliklere ayırmakta; kırâatin tanımından sonra, mukrî ve kârî terimlerini ele alarak temel vasıflara değinmektedir. Bu çerçevede mukrîyi kırâat âlimi, kârîyi ise Kur’ân okuyucusu olarak nitelendiren İbnü’l-Cezerî, mukrî ve kârînin riayet etmesi gereken hususlara değinmekte, Kur’ân kırâatinde ücret alınması ve hediye kabul edilmesi gibi meseleleri konu edinmektedir. İbnü’l-Cezerî, mukrî ve kârînin takınmaları gereken adaba dair vurgular yapmaktadır. Ona göre, Kur’ân’ın ağırlığını üzerinde taşıyan bu sıfatlara sahip kişiler özellikle ihlaslı olmalı ve samimi niyet taşımalıdırlar. Nefis terbiyesini tamamlayan bu kişilerin, Kur’ân kırâatini gerçekleştirmesi veya öğretmesi üzerinden herhangi bir menfaat beklentisi içinde bulunmamaları gerekir. Mukrî ve kârî, Kur’ân kırâati açısından yaptığı amellerin mükâfatını ahirette alacağından emin şekilde hareket etmelidir. İbnü’l-Cezerî, mezkûr eserinde konuyla ilgili düşüncelerini zikrederken, yeri geldikçe âyetlerden ve hadislerden istişhadlarda bulunmaktadır. Yine o, mukrî ve kârînin kırâat eğitim metoduyla ilgili önde gelen kırâat âlimlerinin davranışlarından oldukça dikkat çekici örnekler zikretmektedir. İşte bu çalışmanın amacı, mukrî ile kârî terimleri ve bu kapsamda öne çıkan vasıfları İbnü’l-Cezerî’nin Muncidu’l-Mukriîn’deki açıklamaları bağlamında ele almaktır. Bu çerçevede onun en-Neşr ve Tayyibetu’n-Neşr gibi eserlerine de yer yer müracaat edilmektedir. Çalışmada İbnü’l-Cezerî’nin görüşlerinin yanı sıra, konuyla alakalı istifade ettiği en-Nevevî (ö. 676/1277) ile alanda önde gelen başka isimlerin de açıklamalarına yer verilmektedir.
Keywords : Kırâat İlmi, Mukrî, Kârî, İbnü\'l Cezerî, Muncidul Mukriîn