OSMANLI’NIN KAPİTALİZME GEÇEMEYİŞİNİN GÜNAH KEÇİSİ OLARAK BATI MÜDAHALESİ: 1960’LAR TÜRKİYE SOSYALİZMİNDEN ÖRNEKLER

Authors : Ahmet Aykut ALTAY, Gökhan ÇELEN

Pages : 356-377

View : 12 | Download : 12

Publication Date : 2021-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :1960’lar Türkiye solunda o zamana dek görülmemiş entelektüel tartışmaların yaşandığı bir dönem olmuştur. Sol düşünürler ülkenin geri kaldığını ileri sürmüşler ve bunun nedenlerini araştırmaya başlamışlardır. Buna bağlı olarak Osmanlı’nın toprak düzeni, köylünün durumu gibi konular sıkça tartışılmıştır. Tüm bu tartışmaların nihai amacı ise Osmanlı’nın Batı karşısında geri kalışını açıklamak ve kapitalizme neden geçilemediği konusunu aydınlatmak olmuştur. Çok çeşitli gerekçeler öne sürülmüşse de neredeyse tüm düşünürlerin Batı devletlerinin bir şekilde bu geri kalışta etkili olduğu konusunda hemfikir oldukları görülmüştür. Bu çerçevede bu çalışmada Doğan Avcıoğlu, İdris Küçükömer, Niyazi Berkes ve Behice Boran gibi isimlerin Osmanlı’nın geri kalışında Batı’nın etkisini ne şekilde ele aldıkları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu düşünürlerin Osmanlı üzerindeki Batı etkilerini ele alışlarında söz konusu yazarların Osmanlı toprak düzenini değerlendirme biçimleri de etkili olduğundan bu konuya da değinilmiştir. Doğan Avcıoğlu’nun, Batı’nın ekonomik üstünlüğünü Osmanlı’yı uydu haline getirmek için kullandığını, Niyazi Berkes’in Batı’nın askeri üstünlüğünü ekonomik ayrıcalıklar elde etmek için kullanıp Osmanlı’yı engellediğini, İdris Küçükömer’in Batı yanlısı bürokratları kullanarak Batı’nın ayrıcalıklar elde ettiğini ve Behice Boran’ın ise temelde dış etmenlerin iç etmenleri etkileyerek Osmanlı ekonomisini çökerttiğini belirttikleri sonucuna ulaşılmıştır. İnceleme için bu düşünürlerin çeşitli dergilerdeki makalelerinin yanı sıra 1960’lar solunu son derece etkilemiş olan kitapları da metin analizi yöntemiyle ele alınmıştır.
Keywords : batı müdahalesi, doğan avcıoğlu, niyazi berkes, idris küçükömer, behice boran