TÜRK-YUNAN DİPLOMATİK İLİŞKİLERİ (1890-1912): 104 / 4 NUMARALI DÜVEL-İ ECNEBİYYE DEFTERLERİNDEN YUNANİSTAN AHKÂM DEFTERİNE GÖRE

Authors : Mustafa DURDU

Pages : 107-139

View : 9 | Download : 7

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Osmanlı Arşivi’nde bulunan ve Düvel-i Ecnebiyye Defterleri serisinde yer alan 104/4 numaralı Yunanistan Ahkâm Defteri’ne göre Türk-Yunan ilişkilerini incelemektedir. Dolayısıyla makalenin ana kaynağı bu defterdir. Yunanistan Ahkâm Defteri’ndeki kayıtlar, 1890-1912 yılları arasını ihtiva etmektedir. Böylece 1897 yılındaki harbin öncesi ve sonrasındaki Türk – Yunan ilişkilerinin şekli ve boyutu bu makalede analiz edilmiştir. Defterde yer alan kayıtları iki kısma ayırabiliriz. İlk kısımda, 20 Mart 1901 tarihli Konsolosluk Mukavelenamesi ile 1855 tarihli Türk-Yunan Antlaşmasının ipka edilen bazı maddeleri yer almaktadır. Konsolosluk Mukavelenamesi’nden önce Avrupa’nın büyük devletleri ile yapılan protokol de bu kısımda bulunan diplomatik metinlerdendir. İkinci kısımda ise Yunanistan tarafından Osmanlı ülkesinin muhtelif kentlerine tayin edilen konsolosların kaydı mevcuttur. Yunanistan’ın bu temsilcileri konsolos vekili, konsolos ve ceneral konsolos olarak üç farklı kategoride ele alınmıştır. Osmanlı’nın Yunanistan’daki konsolosları da şehbender vekili, şehbender ve başşehbenderdir. Osmanlı Devleti, Yunanlı konsoloslar için vekâlet emri, zabıt emri ve berat tanzim etmiştir. Yunanistan’ın konsolos gönderdiği yerler, Trablusgarp’tan Rumeli’ye kadar olan sahada bulunan 50 farklı şehirden oluşmaktadır. Bunlar genelde liman şehirleridir. Bu Konsolosların temel görevi, Yunan tüccar ve vatandaşlarının ticaretle ilgili sorunlarını çözmektir. 1901 tarihli Konsolosluk Mukavelenamesi 27 maddeden oluşmaktadır. Bu sözleşmede Yunan ve Osmanlı konsoloslarının görev ve imtiyazları ele alınmıştır. Fakat bazı konularda eşitlik ilkesine aykırı olarak Yunan tebaası ve tüccarlarına daha fazla imtiyaz tanınmıştır. Bu durum, Avrupalı büyük devletlerin Yunanistan’ı desteklemelerinin bir tezahürüdür. Adı geçen sözleşmeyle birlikte her iki taraf için de fahri konsolosluklar kaldırılmış ve meslekten yetişen memurlar konsolos olarak tayin edilmiştir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Yunanistan, Konsolos, Şehbender, Antlaşma