FİRDEVSİ ŞEHNAMESİ KAHRAMANLARINDAN RÜSTEM’İN DEVLERLE MÜCADELE SAHNELERİNİN İKONOGRAFİSİ

Authors : Neslihan KONYALI

Pages : 337-369

View : 8 | Download : 6

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İran tarihi ve edebiyatının en önemli eserlerinden biri olan Firdevsi Şehnamesi’nde adı geçen kahramanlardan biri de Zaloğlu Rüstem’dir. Rüstem, yardımseverliği, cesareti ve gösterdiği kahramanlığıyla, mitolojik bir figür olarak karşımıza çıkmaktadır. Şehname metninde, Rüstem’in doğumundan ölümüne kadar, birçok efsane yer almaktadır. Adı geçen bu efsaneler arasında, Rüstem’in beyaz fili öldürmesi, ejderhayı öldürmesi, cadılar ile mücadelesi, devler insert ignore into journalissuearticles values(Erjeng, Akdev, Ekvan insert ignore into journalissuearticles values(Akvan); Dev); ile mücadelesi, Efrasiyab, İsfendiyar, Şeğad ile mücadeleleri gibi kahramanlıkları yer almaktadır. Bu makalede, Rüstem’in efsaneleri arasında yer alan, devlerle olan mücadelesi konu olarak seçilmiş ve bu mücadele sahnelerinin ikonografik çözümü çeşitli koleksiyonlarda bulunan örnekler ile incelenerek, metin-resim bağlantısı, hikâyenin betimlendiği an ile ikonografik değişimi irdelenmiştir. Seçilen bu örnekler; en erken 14.yy, en geç ise 17.yy’a tarihlendirilmektedir. Bu yüzyıllar arasında hazırlanan resimli Firdevsi Şehnameleri’nde en az tasvir edilen Erjeng Dev olurken en fazla tasviri yapılan ise Akdev ve Ekvan Dev’dir. Ayrıca, Şehname metninde tespit edilen devlerle mücadelenin canlandırıldığı sahneler incelenirken, Şehname’de geçen olay sırası göz önüne alınarak, her bir hikâye kendi içinde kronolojik olarak değerlendirilmiştir.
Keywords : Firdevsi Şehnamesi, Zaloğlu Rüstem, Mitoloji, Tasvir, İkonografi