Aydınlanma Ekseninde İnsan-Çevre İlişkisinde Yaşanan Değişime Odaklanılarak Modernitenin Çevresel Sonuçlarının Kentleşme ve Planlama ile Birlikte İrdelenmesi

Authors : Neslihan KULÖZÜ, Arzu KOCABAS

Pages : 13-24

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı modernitenin çevresel sonuçlarının tarihsel perspektif içerisinde kentleşme ve planlama üzerinden ortaya konulmasıdır. İnsanlık tarihi içerisinde avcı-toplayıcı toplumdan günümüze dek insanın çevre ile olan ilişkisi değişmiştir. Bu çerçevede avcı-toplayıcı toplum yapısında kendini doğanın parçası olarak gören insanın, insanlık tarihinde yaşanan toplumsal değişim süreçleri neticesinde, kendini doğanın hâkimi olarak görmeye başlamasıyla çevre sorunları ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu değişim sürecinde Tarımsal Devrim ve Kentsel Devrim gerçekleşmiştir. Kentsel Devrim’in gerçekleşmesinden yaklaşık 5000 yıl sonra ise birbirini izleyen ve tetikleyen daha hızlı toplumsal değişim sürecine girilmiştir. Bu süreçte önce Aydınlanma gerçekleşmiş, Aydınlanma’yı Bilimsel Devrim, Sanayi Devrimi ve Fransız İhtilali izlemiştir. Bu süreç modernleşme ile devam etmiş ve dönemde sanayi kentleri ve toplumu ortaya çıkmıştır. İnsan var olduğu günden itibaren çevre ile ilişki içerisinde olmuş ancak, çevre ile ilişkisinin köklü bir değişime uğraması neticesinde çevre sorunlarının doğal çevrenin ve dolayısıyla da insanlığın sürdürülebilirliğini tehdit eder noktaya gelmesi anlamında kırılma Sanayi Devrimi’yle yaşanmıştır. Modern sanayi kentlerinde karşılaşılan çevresel ve toplumsal problemlere çözüm üretebilmek amacıyla ise planlama disiplini geliştirilmiştir. Bu bağlamda bu çalışma kapsamında modernitenin çevresel sonuçları sanayi kentlerinin temel öğelerinden kentleşme ve modernitenin çocuğu olarak tanımlanan planlama üzerinden tartışılacaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada insan ve çevre ilişkileri tarihsel bir ele alışla irdelenecektir. Bunun için insan-çevre ilişkilerine tarihsel bakış başlığı altında Aydınlanma kırılma noktası olarak kabul edilerek Aydınlanma öncesi ve Aydınlanma sonrası insan-çevre ilişkileri ele alınacaktır. Aydınlanma öncesi insan-çevre ilişkilerinde çalışmanın amacı doğrultusunda Kentsel Devrim’e vurgu yapılacaktır. Aydınlanma sonrası insan çevre ilişkileri anlamında ise vurgu sanayileşme ve hızlı kentleşme hareketinde olacaktır. Ardından modernite ve endüstri toplumu ile modernleşme ve sonrası başlıkları altında endüstri toplumu, modernite projesinin ürünü olarak planlama disiplininin gelişimi, postmodern dönem, postmodern endüstri toplumu ve planlama konuları tarihsel bir ele alışla tartışılacaktır. 
Keywords : modernite, insan çevre ilişkileri, çevre, kentleşme, planlama