Güneydoğu Anadolu’nun Geç Neolitik Dönemi’ne Genel Bir Bakış

Authors : Halil TEKİN

Pages : 49-78

Doi:10.54930/TARE.2021.2

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2021-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yukarı Mezopotamya’nın dağlık ve tepelik alanlarını oluşturan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Erken Neolitik Dönem’i anıtsallık içeren kireçtaşı mimariye sahiptir. Fırat ve Dicle Nehirleri ile bunların kolları üzerine inşa edilen barajlar nedeniyle çoğu belgeleme ve kurtarma niteliğindeki arkeolojik etkinlikler sayesinde, bölgenin ilk iskân yerleri hakkında kapsamlı bilgiye ulaşılmıştır. Bundan otuz yıl öncesine kadar Yukarı Mezopotamya’nın Geç Neolitik Dönem’i hakkında bilginin neredeyse tümü Irak ve Suriye topraklarından gelmekteyken, günümüzde Güneydoğu Anadolu’nun bu dönemine dair çok daha fazla bilgi toplanmıştır. Mezopotamya kronolojisinde Geç Neolitik Dönem kabaca MÖ 7000–5200 arasındaki zaman dilimini kapsamaktadır. Gerçek tarımcı köy yerleşimlerinin var olduğu bu dönemde hayvancılık önemli bir geçim kaynağı durumundadır. Süt ve süt üretiminin oldukça artması ve besinlerin sulu aş şeklinde tüketilmesinin yaygınlaşmasına koşut olarak Erken Neolitik Dönem’de çoğunlukla tekil ve deneme aşamasındaki kilden kap-kacak yapımı Geç Neolitikte yaygın üretime dönüşmüştür. Önceleri basit ihtiyaçları karşılamak için üretilen çanak-çömlek, dönemin ortalarından itibaren önemli bir zanaat kolu haline gelmiştir. Kapların dış ve iç kısımlarının boya bezek ile süslenmesi gitgide yaygınlaşmış, üretici atölyeler arasında rekabet alanı yaratmıştır. Geç Neolitik Dönem’in sonunda batıda Akdeniz’den doğuda Urmiye Gölü’ne kadar geniş bir coğrafyada benzer çanak-çömleğin görülmesi, söz konusu bölgede mevsimsel hareketli bir yaşamın olduğuna işaret etmektedir.
Keywords : Neolitik, Çanak Çömlek, Hassuna, Samarra, Halaf