Tansiyometrik Nem Potansiyelinin Yüzey Altı Drenajlı Ağır Killi Toprakta Mevsimsel Yağışlara Bağlı Dağılımı

Authors : Rifat AKIŞ

Pages : 1-12

Doi:10.15832/tbd.97001

View : 13 | Download : 5

Publication Date : 2014-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı; ağır killi aluviyal bir toprak profilinde yüzey altı boru drenajının etkinliğini test etmek, buna bağlı yüzey altı drenaj akışlarının toprak su potansiyeli aralıklarını ve taban suyu seviyelerini tespit ederek mevsimsel yağışlara bağlı dağılımını ortaya çıkarmaktır. Toprak su potansiyelini, drenaj akışlarını, taban suyu seviyelerini ve iklim parametrelerini gözlemlemek üzere Gardner tarla tipi irrometre/tansiyometreleri, meteoroloji istasyonu, dijital su sayaçları, otomatik nem kaydediciler ve piyezometreler Amik Ovası, Üçgedik mevkisinde Tarla 49 araştırma istasyonunda ağır killi aluviyal topraklar üzerine kurulmuştur. Tansiyometrik nem potansiyeli 0-30 cm derinlikte 3.8- 16 kPa, 30-60 cm derinlikte12-16 kPa ve 60-90 cm derinlikte 15-20 kPa arasında değişmiştir. Drenaj akışları insert ignore into journalissuearticles values(3873 L ve 1556 L); yağışlardan 5-7 gün sonra yukarıda verilen nem potansiyel sınırları arasında oluşmaya devam etmiştir. Drenaj çıkış ağzının boşaltım kanalına paralel piyezometre bataryası insert ignore into journalissuearticles values(7-8-9); su seviyeleri yüksekten düşük seviyelere değişirken sırasıyla 54 cm’den 132 cm’ye, 77 cm’den 122 cm’ye ve 117 cm’den 152 cm’ye kadar düşmüştür. Dren lateralleri arasında yerleşik piyezometreler insert ignore into journalissuearticles values(4-5-6); dren derinliği olan 100 cm seviyesini geçmemiştir. Bunun tersine drenaj çıkış ağzına en uzak piyezometre bataryası insert ignore into journalissuearticles values(1-2-3); en yüksek su seviyelerini kaydetmiş ve sırasıyla 133- 96, 103-73 ve 119-77 cm değerine yükselmiştir. Yağış miktarı ve infiltrasyon 45 cm toprak derinliğine kadar sınırlı etkide bulunmuş ancak genellikle dren borularına ulaşamamıştır. Yüzey toprak katmanına gömülen tansiyometreler yağışlara en erken tepki verirken daha derinlere gömülen tansiyometreler 4-6 günde tepki vermişler, ancak taban suyu seviyesindeki dalgalanmalar 90 cm derinliğe gömülen tansiyometreler üzerinde yağışlardan daha etkili olduğu görülmüştür. Piyezometrelerin su seviyeleri bahar dönemi ve yaz başlangıcında 44-157 cm arasında değişmiş ve erken bahar döneminde de 0-44 cm arasında dalgalanmaya en az 24 gün devam etmiştir. Sonuç olarak, yüzey altı boru drenaj sistemi etkin çalışmasına rağmen suyun yüzeydeki akışı nedeniyle tarlada göllenmeye devam etmiştir. Elde edilen sonuçlar kombine drenaj sisteminin çalışma alanında drenaj zararını azaltmada etkin olabileceğini göstermiştir.
Keywords : Tansiyometre, Drenaj, Yağış, Taban suyu seviyesi, Killi toprak