Türkiye’de Moğol Tarihi Üzerine Yapılan Çalışmalara Dair Bir Değerlendirme

Authors : Kürşat Yildirim

Pages : 525-595

Doi:10.26650/iutd.20238116

View : 83 | Download : 119

Publication Date : 2023-11-10

Article Type : Other Papers

Abstract :Türkiye’de Moğol tarihi üzerine çalışmalar, modern metotlarla yapılan Türk tarihi çalışmalarının bir parçası olarak XIX. yüzyılda başladı. Bu dönemden önceki tarih metinleri, esasen vaka zaptı mahiyetinde ve bazen de hikâyeci tarzda olup Moğollara çok az yer veriyor ve Türkiye’deki varlığımızın teşekkülünün tarihiyle alakalı olduğu ölçüde zikrediyordu. Öte yandan Selçuklu ve Osmanlı kaynaklarında Moğollar, Cengiz Han vb. hakkında birer cümle de olsa bahis bulunuyordu. Türklerin umumi tarihi üzerine ilgiler arttıkça Moğolların tarihi de araştırılır oldu. Bilhassa XX. yüzyılın başlarından itibaren çoğunlukla Moğollar ve Cengiz Han Türk olarak değerlendirildi, Türkçülük fikrinin de etkisiyle Moğol tarihi hakkında bilgi veren yazılar yazıldı. Cumhuriyetimiz kurulduktan sonra, tarih tezlerinde Moğollara da yer verildi. Az sayıdaki bazı çalışmalar istisna olmak üzere, modern tarihçiliğin ürünü olan ve Moğol tarihine dair ideolojik kaygılardan uzak tahliller yapan araştırmalar esasen 1940’ların başından itibaren görülmeye başlandı. Bugünlere kadar Türkiye’de Moğol tarihi üzerine, bilhassa İlhanlı tarihi bakımından ciddi bir birikim sağlandı. Makalemde Moğol tarihi araştırmalarını Cumhuriyet öncesi, Cumhuriyetin ilk yılları ve 1940’lardan sonraki dönem olmak üzere üç aşamada ve konularına göre çeşitli kategorilerde incelemeye çalıştım.
Keywords : Moğollar, Türkler, Tarih Araştırmaları, Tarihçilik, Türkiye