Hanefî Hukuk Düşüncesinde Bâtıl veya Fâsid Satım Akdinden Sonra Gerçekleşen Teâtînin Hukuki Mahiyeti

Authors : Ünal YERLİKAYA

Pages : 1095-1121

Doi:10.47424/tasavvur.1166263

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hanefî hukuk düşüncesinde teâtînin, ilave bir işleme gerek duyulmaksı-zın tek başına satım akdi olarak görülmesi, bâtıl veya fâsid satım akdinden sonra gerçekleşen teslim işleminin, teâtî yoluyla açığa çıkan yeni bir akit sayılıp sayılamayacağı sorusunu gündeme getirmektedir. Söz konusu sorunun cevabının arandığı bu çalışmada, ilk olarak, satım akdi ile teâtînin meşruiyeti arasında hangi yönüyle bir ilişki kurulduğu hususu ele alınmıştır. İkinci olarak, teâtî ile bâtıl veya fâsid akit arasındaki ilişkinin, “Bir şey bâtıl olduğunda onun zımnındaki şey de bâtıl olur.” ve “Fâsid üzerine mebni olan şey de fâsiddir.” ilkeleri çerçevesinde ele alınıp alınmadığı ve üçüncü olarak da bâtıl veya fâsid akitten sonra gerçekleşen teslim işleminin yeni bir akit sayılmasının, ilk akdin hukuken sonlandırılmış olması koşuluna bağlı olup olmadığı hususları araştırılmıştır. Teâtî ile bâtıl veya fâsid akit arasındaki ilişkiye yönelik olarak Hanefî düşüncede iki yaklaşım açığa çıkmıştır. Yukarıda sözü edilen iki ilkeyi esas alan Hanefî hukukçulara göre, bâtıl veya fâsid akitten sonra gerçekleşen teslim işlemi yeni bir akit niteliği taşımamaktadır. Teslim işleminin yeni bir akit niteliği kazanması, ilk akdin hukuki bir yolla sonlandırılmış olması koşuluna bağlıdır. Halvânî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 452/1060); ve Kâsânî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 587/1191); yaklaşımında ise, bâtıl veya fâsid akitten sonra gerçekleşen teslim işleminin yeni bir akit niteliği kazanması, ilk akdin hukuken sonlandırılmış olması koşuluna bağlanmış değildir. Bu yaklaşım, bâtıl veya fâsid akitten sonra gerçekleşen teslim işleminin, yeni bir akit niteliği taşıdığı şeklindeki yargının klasik Hanefî düşünceye nispetini mümkün kılması bakımından oldukça önemlidir.
Keywords : İslam Hukuku, Hanefî Hukuk Düşüncesi, Teâtî, Bâtıl Satım Akdi, Fâsid Satım Akdi, Islamic Law, Ḥanafī Legal Thought, Taātī, Void Sales Contract, Invalid Sales Contract