İftitâh Dualarıyla İlgili Rivâyetlerin Tespit ve Tahlili

Authors : Rıdvan KALAÇ

Pages : 387-432

Doi:10.47424/tasavvur.1230127

View : 219 | Download : 123

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Rivâyetlerde bildirildiğine göre Resûl-i Ekrem insert ignore into journalissuearticles values(s.a.s.);, farz veya nafile namazlara başlarken Fâtiha Sûresi’ni okumadan önce iftitâh duaları olarak bilinen Sübhâneke, Veccehtü ve Allâhümme Bâid gibi bazı dualar okumuştur. Çalışmada söz konusu duaların rivâyetlerdeki yansımalarının tespit edilip sıhhat derecelerinin ortaya konması ve fıkhî mezheplerin bu dualardan birini tercih sebeplerinin vuzuha kavuşturulması amaçlanmaktadır. Literatür taraması yönteminden istifade edilerek hadislerin tahricleri yapılmış ve cerh-ta’dil ile tabakat kitaplarından hareketle rivâyetlerin isnadlarında yer alan râvilerin durumları ortaya konmuştur. İnceleme sonrası iftitâh duası olan Sübhâneke ile ilgili merfû rivâyetlerin hicri üçüncü asır tasnif dönemi kaynaklarında Hz. Âişe ve Ebû Saîd el-Hudrî kanalıyla, sonraki dönem eserlerinde ise sekiz farklı sahâbî tarafından da nakledildiği ve bu rivâyetlerin tamamının sıhhat bakımından zayıf olduğu tespit edilmiştir. Ancak bu konudaki en sağlam rivâyetlerin Hz. Ömer’in uygulamasına dayanan mevkuf rivâyetler olduğu ortaya çıkmıştır. Hadis kaynaklarında Veccehtü duasıyla ilgili beş farklı sahâbîden bazı rivâyetlerin nakledildiği ve bunların büyük bir kısmının Hz. Ali kanalıyla aktarıldığı görülmüş ve bir tarik dışında diğerlerinin sahih olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan Ebû Hüreyre kanalıyla nakledilen iftitâh dualarından Allâhümme Bâid’in ise sıhhat bakımından daha sağlam olduğu ortaya çık-mıştır. Bu rivâyetler ışığında fıkhî mezheplerin bu dualar arasındaki tercihleri de farklı olmuştur. Örneğin Hanefiler ile Hanbelîler namazda Sübhâneke duasını okumayı tercih ederken Şafiîler Veccehtü duasını okumayı uygun görmüşlerdir. Mâlikiler ise namaza doğrudan Fâtiha Sûresi ile başlamak gerektiğini ve bu duaları okumanın mekruh olduğunu savunmuşlardır.
Keywords : Hadis, namaz, dua, iftitâh, Sübhâneke, Veccehtü, Allâhümme Bâid