Hanefî İmamların Zekât Konusundaki İhtilafları ve İhtilaf Sebepleri

Authors : İlyas KAPLAN

Pages : 619-648

Doi:10.47424/tasavvur.1270803

View : 51 | Download : 66

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hanefî Mezhebi, fıkhî mezhepler içerisinde teşekkül ve tedvinini sağla-mış mezheplerin ilkidir. Mezhebin kurucu imamları olan Ebû Hanîfe, Ebû Yûsuf, Muhammed eş-Şeybânî ve Züfer başta olmak üzere fıkıh tarihine adını altın harflerle yazdırmış pek çok hukukçu yetiştirmiştir. Ebû Hanîfe öğrencilerine ders verirken özgür bir ortam oluşturmuş, öğrencilerinin kendisine muhalif görüşleri benimsemesinden memnuniyet duymuştur. Buna binaen mezkûr imamlar arasında nasları yorumlama, örf ve zamanın değişmesini dikkate alma ve meselelere farklı bakış açılarıyla yaklaşma gibi sebeplerle farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Ebû Hanîfe’nin vefatından sonra Ebû Yûsuf, kadılık yapmıştır. Mezhebin tedvininde ise Muhammed eş-Şeybânî önemli bir rol üstlenmiştir. Mezhep imamları arasında farklı görüş ve ihtilafların oluştuğu konulardan birisi de zekâttır. Hanefî kitapları söz konusu görüş ayrılıklarını ortaya koyarken farklı yaklaşımlar sergilemiştir. Örneğin Kâsânî’nin Bedâi’u’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi adlı eserinde görüldüğü üzere görüş ayrılıklarını detaylı bir şekilde zikreden ve tartışan fakihler bulunurken Mevsılî’nin el-İhtiyâr li-talîli’l-Muhtâr isimli eserindeki metod üzere farklılıkları arz etme konusunda orta bir yol tutan fakihler de bulunmaktadır. Bu çalışmada, Hanefî mezhebinin müdellel ve çok rağbet gören kitaplarından biri olan Burhâneddin el-Mergînânî’nin el-Hidâye kitabı esas alınarak mezhep imamları Ebû Hanîfe, Ebû Yûsuf, Muhammed eş-Şeybânî ve Züfer’in zekâta dair görüş farklılıkları sebepleri ile tahlil edilecektir. İhtiyaç duyulduğu yerlerde el-Hidâye’nin şerhlerine ve mezhebin fıkıh konusunda yazılmış kitaplarına başvurulacaktır. Bu çalışmada zekât fıkhına dair diğerlerine nispeten daha fazla önemli görülen konular tahlil edilecektir.
Keywords : İslam Hukuku, Hanefî, Mezhep, İhtilaf, Zekât