Kur’an’ın Kur’an ile Tefsirinin Erken Dönem Temsilcisi: Etbâu’t-tâbiînden Abdurrahman b. Zeyd b. Eslem (ö. 182/798)

Authors : Ceyda GÜRMAN

Pages : 16-37

Doi:10.31121/tader.707101

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2020-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Peygamber’in Kur’an’ı tebyin vazifesiyle başlayıp sahâbe-i kirâm ile devam eden Kur’an’ı sahih anlama gayretleri ve tefsire yönelik ilk çalışmalar, tâbiûn ile büyük bir gelişme göstermiş ve tefsir ilim olarak temayüz edip mescidlerdeki halkalarda tedris edilir hale gelmiştir. Hz. Peygamber ve sahâbe tefsirine ulaşmada yegane nesil olan tâbiûn, Kur’an-ı Kerîm’i baştan sona tefsir etmiş ve birçok öğrenci yetiştirmiştir. Genel olarak Hicri II. asra denk gelen etbâu’t-tâbiîn döneminde ise; Abbâsîler’in hilafet merkezini Bağdat’a taşımasıyla Mekke, Medine, Basra ve Kûfe gibi ilim merkezlerine yeni şehirler katılmış, böylece ilmî hareketlilik artmış; Arap dili ve nahviyle ilgili çalışmalar hız kazanmış, itikâdî ve amelî mezhepler şekillenmiş ve taraftar kazanmıştır. İlimlerin tasnif edildiği bu kıymetli zaman dilimi, tefsir ilmî açısından da son derece önemli olup çok sayıda müfessir, Kur’an ilimleri ve tefsir çalışmalarındaki yerini almış ve günümüze de ulaşan müstakil tefsir kitapları telif etmişlerdir. Medine’de doğup büyüyen ve hadis, fıkıh ile tefsire dair birikimini Medineli ulemâ eliyle edinen Abdurrahman b. Zeyd insert ignore into journalissuearticles values(ö. 182/798);, dönemin meşhur simaları arasında dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, etbâu’t-tâbiîn dönemi ilmî hayat ile erken dönem tefsir faaliyetleriyle meşhur müfessirlere değinilmiş, özellikle Abdurrahman b. Zeyd’in hayatı, ilmî durumu, tefsir ilmindeki yeri ile tefsir yöntemi ve kendinden sonraki kaynaklara tesiri incelenmiştir. Çalışmanın temel hedefi ise kuşkusuz Kur’an’ın Kur’an ile tefsirinin erken dönem temsilcisi olarak isimlendirilebilecek Abdurrahman b. Zeyd’in tefsir rivayetlerinde, kaynak ve yöntem olarak Kur’an’ı Kur’an ile tefsire nasıl ve ne oranda başvurduğunun misaller eşliğinde tahlil edilmesidir. Onun tefsirinin, Kur’an’ın Kur’an ile tefsiri bağlamında müstakil olarak incelenmesi, araştırmanın özgünlüğünü göstermektedir.
Keywords : Tefsir, Kuran, Medine, Etbâut tâbiîn, Abdurrahman b Zeyd b Eslem