Âyetler Arası Münasebet Meselesinin Tefsirlere Yansımasının Tarihî Kökenine Yönelik Bir Sorgulama: Tefsîru Mukâtil Örneği

Authors : Ersin KABAKCI

Pages : 420-442

Doi:10.31121/tader.763761

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2020-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Âyetlerin Mushaf tertibinin tevkîfî olduğu yönündeki icmâ, yalnızca tilavette dikkate alınan bir husus olarak kalmamış, âyetler arası anlam-bağlam ilişkisi de yine bahsi geçen kabul temelinde dikkate alınmıştır. Bu bağlamda zamanla âyetler insert ignore into journalissuearticles values(ve sûreler); arası münasebet meselesinin yorum sürecinde başat rol oynadığı tefsirler ortaya çıkmaya başlamıştır. Klasik ulûmü’l-Kur’ân kaynakları ve konu bağlamında öne çıkan çalışmalarda, hicrî 5-6. yüzyıldan önce tefsirlerde âyetler arası münasebeti nazarıdikkate alan okumaların başlamadığı belirtilmektedir. Oysa çok daha erken dönemlerden itibaren teşekkül etmeye başlayan ve Mushaf tertibini esas alan tefsirler dikkatli incelendiğinde, bunlar arasında da âyetler arası münasebeti hesaba katan tespitlere tanık olunmaktadır. Örneğin, günümüze ulaşan en eski tam tefsir olan Tefsîru Mukâtil’e göz atıldığında bu husus açık bir biçimde ortaya çıkmaktadır. Mukâtil, tefsirinde münasebet kaygısını açıkça beyân eden “tenâsüb”, “tenâsuk” gibi terimlere başvurmasa da Zemahşerî ve Râzî tefsirlerinde görülen bazı âyetler arası irtibatlandırmaların onun eserinde de mevcudiyeti dikkat çekmektedir. Bu tespit, münasebet ilminin tefsirlere yansımasına ilişkin sorgulamanın daha erken dönemlerden başlatılmasını gerekli kılmaktadır.
Keywords : Tefsir, Erken Dönem, Âyetler Arası Münasebet, Mukâtil b Süleyman, Tefsîru Mukâtil