İmtihan Olgusu Nasıl Okunmalıdır? -Bir Anla(t)ma Denemesi-

Authors : Güven AĞIRKAYA

Pages : 800-827

Doi:10.31121/tader.939886

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2021-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan, hayat serüveninin en başından en sonuna hatta daha da ötesine uzanan bir süreçte doğrudan veya dolaylı olarak bir mücadelenin yahut teolojik bir deyimlemeyle imtihan denilen bir vakanın içindedir. Örneğin anne rahminden rüştüne kadarki süreçte tam ehliyet sahibi olmadığı için dolaylı; sonraki dönemlerde ise karar alma ve uygulama için geçerli bir irade sahibi olmasıyla doğrudan olarak imtihan olgusunun merkezinde yer alır. İmtihanla irade arasında çok sıkı bir ilişki olmakla beraber, imtihan gerçeğini sadece irade üzerinden okumak eksik bir mütalaa olacaktır. Zira iradenin tercihleri üzerinde bireysel ve toplumsal farklılıklar, kalıtım, gelenek, sosyo-kültürel yapı gibi çok farklı faktörler etkili olmaktadır. Etkenler zincirinin başında olduğu için iradeye doğrudan, diğer etkenlere dolaylı atıf yapılmaktadır. İnsanın özgür iradesiyle olan ilişkinin kendisi bizatihi bir imtihan olmakla beraber Kur’an ve hadis metinleri Yüce Allah’ın insanları çeşitli gerekçelere binaen farklı olgularla imtihan ettiğini haber vermektedir. İnsan bir taraftan hür iradesiyle yaptığı tercihlerin sonucu olarak bir çeşit imtihana muhatap olurken diğer taraftan bizzat ilahi iradenin uygun gördüğü çeşitli olgular da bir tür imtihan olarak telakki edilmektedir. Dolayısıyla istisnasız her bireyin bir şekilde imtihan edildiği olgusu inanan herkesin kabul ettiği bir gerçektir. Ancak burada inanan insanın aradığı cevap imtihan edilip edilmediği değil niçin imtihan edildiği ve imtihan olgusunu nasıl okumak gerektiğidir. Bu araştırmada imtihan olgusu bir analize tabi tutularak “niçin imtihan ediliriz?”, “imtihan gerçekliğini nasıl okumalıyız?” türü sorulara gerekçeli bir cevap verilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Tefsir, Kur`an, İmtihan, İrade, Sorumluluk