Müstakil Mekkî-Medenî Eserleri ve Müellifleri Üzerine Bir Literatür İncelemesi

Authors : Ayşenur FİDAN

Pages : 690-715

Doi:10.31121/tader.940803

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2021-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir ilim olarak Mekkî-Medenî; Esbâb-ı nüzûl, Nâsih-Mensûh, Ahkâmu’l-Kur’ân, Fedâilu’l-Kur’ân ve Hasâisu’l-Kur’ân gibi Kur’ân ilimlerinin pek çok dalıyla yakından irtibatlıdır. Mekkî-Medenî’nin ortaya çıkıp şekillenmesinde de diğer ilimlerle irtibatlı bu arka plan oldukça etkili olmuştur. Özellikle Ahkâm ve Nâsih-Mensûh’un, Mekkî-Medenî’ye büyük oranda zemin teşkil ettiği görülmektedir. Çünkü tarihi süreçte Mekkî-Medenî, âyetlerin önceliği-sonralığı dolayısıyla nâsih mi mensûh mu olduğunu belirleyen bir kriter işlevi görmüştür. Tam da bu sebeple konu; Ahkâmu’l-Kur’ânlarda, Fıkıh Usûlü, Nâsih-Mensûh ve Ulûmu’l-Kur’ân eserlerinde çokça yer bulmuş fakat konunun müstakil olarak ele alındığı eserlerin sayısı az olmuştur. Ansiklopedik Ulûmu’l-Kur’ân eserlerinin aktarımına göre Mekkî b. Ebî Tâlib insert ignore into journalissuearticles values(ö. 437/1045); ve İzzüddin ed-Dîrînî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 694/1295); konuyla ilgili müstakil eser ortaya koyan iki isimdir. Fakat olabildi-ğince geniş çaplı taramaya gayret gösterdiğimiz biyografik kaynaklarda bu isimlerin konuyla ilgili eser ortaya koyduğu bilgisi yer almamaktadır. Diğer yandan her iki müellifin de telifâtının çokluğuyla ve Ulûmu’l-Kur’ân’daki uzmanlıklarıyla şöhret bulan kişiler olduğu aktarılmaktadır. Nitekim biyografik kaynaklar da müelliflerin, sayıları çok olan bu eserlerinin tümünü zikrettikleri iddiasında değildir. Bu durum da Ulûmu’l-Kur’ân kaynaklarının Mekkî-Medenî başlığında bu iki isimden yapılan nakillerin kaynak eserini bulma çabasını doğurmuştur. Bu çalışma, ansiklopedik Kur’ân ilimleri kaynaklarının zikrettiği iki isim dışında başka isim ve eserlerin var olup olmadığını, varsa bunların bilinirliğinin ne oranda olduğunu araştırmayı hedeflemiştir. Bu minvalde hem zikri geçen iki isme hem de biyografik kaynaklarda konuyla ilgili eser ortaya koyduğu bilgisine ulaştığımız diğer isimlere yer verilmiş, özellikle bu iki isim üzerinden kaynakların verdiği bilgiler teyid edilmeye çalışılmış ve konuyla ilgili müstakil çalışmaların az oluşu üzerine değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Keywords : Tefsir, Ulûmul Kurân, Mekkî Medenî, Mekkî b Ebî Talib, İzzüddin ed Dîrînî