Keşşâf’ta Kelime Tahlillerinde Asıl Anlam Vurgusunun Manaya Etkisi

Authors : Necmettin ÇALIŞKAN

Pages : 903-940

Doi:10.31121/tader.964750

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 2021-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’ân lafızlarının manaya delaletinin tespitinde, kelimelere yüklenen anlamların belirlenmesi öncelikli rol oynar. Ayetlerin tefsirinde kullanılan yöntemlerden biri de kelime tanımıdır. Kelime tanımı, ayetin mefhumunda ve yorumunda ortaya çıkacak manayı etkiler. Çünkü tefsir ve yorum, tanımlanan kelimedeki mana üzerine inşa edilmektedir. Kur’ân kelimelerini anlama ve tanımlama çabası, sahâbe döneminden itibaren başlamıştır. Başta Taberî insert ignore into journalissuearticles values(ö.310/922); olmak üzere ilk dönem müfessirler ve dilciler, kelime tahlillerinde önemli mesafeler almışlardır. Kur’ân kelimeleri tanımlamalarında ve tahlillerinde kendisinden sonra birçok müfessirin ve dilcinin dikkatini çeken ve onları etkileyen müfessirler arasında Zemahşerî insert ignore into journalissuearticles values(ö. 538/1144); yer alır. O, Keşşâf’ta kelime tahlillerinde seleflerini geride bırakacak şekilde bir dizi yeniliklere ve derinliklere alan açmıştır. Zemahşerî Kur’ân kelimelerini tanımlarken zaman zaman başvurduğu bir usul ve yöntem olarak kelimelerin “asıl” anlamlarına vurgu yaptığı saptanmıştır. Bu araştırmada Zemah-şerî’nin kelime tahlillerinde asıl anlam vurgusu yaptığı sekiz kelime incelenmiştir. İncelenen sekiz kelimenin kökleri şunlardır: ص-ل-و/ṣ-l-v, ن-ف-س/n-f-s, ذ-ب-ذ-ب/ẕ-b-ẕ-b, ب-س-ل/b-s-l, ث-ر-ب/s̠-r-b, و-س-م/v-s-m, و-ر-د/v-r-d, ف-و-ت/f-v-t. Zemahşerî’nin bu kavramları tanımlama özgünlüğü, hangi mesajları ön plana çıkarmaya çalıştığı ve tanımlamaların manaya ne şekilde yansıdığı gibi yönler tespit edilmiştir. Çalışmada Zemahşerî’nin kelimelere yüklediği anlamlar, kendisinden önceki ve sonraki dilci ve müfessirlerin tahlilleriyle mukayese edilmiş, benzerlikler ve farklılıklar ortaya konmuştur. Ayrıca Zemahşerî’nin Kur’ân kelimelerine verdiği anlamlarla, günümüz Kur’ân mealleri arasında ne gibi farklılıkların olduğu tespit edilerek uygun meal teklifleri sunulmuştur. Yeni kelime meal önerileri, altı çizili biçimde italik yazı tipiyle gösterilmiştir.
Keywords : Tefsir, Kurân, Zemahşerî, Keşşâf, Kelime, Asl