Yağ Gülü Tarımında Üretim Etkinliğinin Analizi: Isparta İli Örneği

Authors : Orhan Orçun Bıtrak, Selim Adem Hatırlı

Pages : 1-17

Doi:10.33462/jotaf.1259314

View : 141 | Download : 94

Publication Date : 2025-01-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye, dünya yağ gülü üretiminin %55’ini gerçekleştiren lider ülke konumundadır. Yağ gülü yetiştiriciliğinin yaygın olarak yapıldığı Isparta ili, üretimin yaklaşık %80’ini karşılamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Isparta ilinde yağ gülü yetiştiriciliği yapan işletmelerin üretim etkinliğinin belirlenmesi ve işletmelerin etkinsizliklerine neden olan faktörlerin ortaya koyulmasıdır. Bu doğrultuda, işletmelerin 2021-2022 üretim dönemine ilişkin Isparta ilinde yağ gülü yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı yedi ilçe ve bu ilçelerdeki köylerde bulunan 169 yağ gülü işletmesinden anket yöntemiyle elde edilen veriler kullanılmıştır. İşletmelerin etkinsizliğinin belirlenmesinde uygulanan stokastik üretim sınırı modeli, Cobb-Douglas fonksiyonu ile tahmin edilmiştir. Model tahmin sonuçlarına göre, işletmelerde ortalama üretim etkinsizliği 0.21 olarak hesaplanmış ve işletmelerin gözlenen üretimi ile ulaşabileceği maksimum üretim arasındaki farkın %50.3’ünün teknik ve dağılım etkinsizliklerinden kaynaklandığı, geriye kalan kısmın ise öngörülemeyen tesadüfi faktörlerden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Bu sonuç, işletmelerdeki teknik ve dağılım etkinsizliklerinin önemini vurgulamaktadır. Üretim etkinsizliğinin sonucu olarak, yağ gülü yetiştiriciliği yapan işletmelerin dekara ortalama verim kayıplarının 95.10 kg olduğu belirlenmiştir. İşletmelerdeki üretim etkinsizliğinin nedenlerinin araştırıldığı model tahmin bulgularına göre, işletme yöneticisinin yaşı, yağ gülü bahçesindeki ortalama ağaç yaşı, yağ gülü arazisinin sulama durumu, yayım faaliyetlerine katılım durumu, işletmede yağ gülü dışında başka bir bitkisel ürüne yer verilip verilmediği, yağ gülü arazisinin rakım seviyesi ve kredi kullanımı değişkenleri istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Buna göre, işletme yöneticisinin yaşı, işletmenin sulu araziye sahip olması, yayım faaliyetlerine katılım ve kredi kullanımın etkinsizliği azalttığı, bahçedeki ağaçların ekonomik verim çağının dışında olması, işletmede yağ gülü dışında başka ürünlere yer verilmesi ve yağ gülü arazisinin rakım seviyesinin ise etkinsizliği artırdığı tespit edilmiştir.
Keywords : Yağ gülü, Stokastik üretim sınırı, Cobb-Douglas, Üretim etkinliği