SÖZLEŞMEYİ FESHEDEN ACENTENİN DENKLEŞTİRME İSTEMİNE HAK KAZANMASI

Authors : Sevilay UZUNALLI

Pages : 115-130

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2019-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Acentelik sözleşmesi sona erdikten sonra acentenin en önemli haklarından biri denkleştirme istemidir. TTK m. 122’de acentenin denkleştirme istemine hak kazanmasının koşulları düzenlenmiştir. Buna göre, müvekkilin, acentenin bulduğu yeni müşteriler sayesinde sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da önemli menfaatler elde etmesi, acentenin ise sözleşme ilişkisinin sona ermesinin sonucu olarak ücret isteme hakkını kaybetmesi ve acenteye denkleştirme ödemesinin hakkaniyete uygun düşmesi gerekir. Bu olumlu koşulların yanında olumsuz koşullara da yer verilmiştir. Buna göre, acente, müvekkilin feshi haklı gösterecek eylemi olmadan sözleşmeyi feshetmişse veya acentenin kusuru sebebiyle sözleşme müvekkil tarafından haklı sebeple feshedilmişse, acente denkleştirme isteminde bulunamaz.   TTK m. 122.3’de öngörülen “müvekkilin feshi haklı gösterecek bir eylemi olmadan” sözleşmeyi sona erdiren acentenin denkleştirme isteminde bulunamayacağı koşulu, TTK m. 122.1 bend 3’de öngörülen hakkaniyet koşulunu somutlaştıran bir düzenlemedir. Bu nedenle acentenin sözleşmeyi feshini haklı kılan sebebin, “müvekkilin feshi haklı gösterecek eylemi” ile sınırlı olduğu sonucuna varılmamalıdır. Zira müvekkilin eyleminden kaynaklanmasa da müvekkilin hakimiyet alanından kaynaklanan, hatta acentenin kendisiyle ilgili olan ve dürüstlük kuralı gereği acenteden sözleşmeyle bağlı kalmasının beklenebilir olmadığı durumlarda da hakkaniyet, sözleşmeyi fesheden acentenin denkleştirme isteminin korunmasını gerektirebilir. Bu nedenle, sözleşmeyi fesheden acentenin denkleştirme istemini koruması için gerekli koşul olan “müvekkilin feshi haklı gösterecek eylemi” ifadesinin geniş olarak yorumlanması gerekir. Makalede, yargı kararlarından örnekler vererek, sözleşmeyi fesheden acentenin hangi durumlarda denkleştirme istemine hak kazanabileceği incelenmiştir.
Keywords : Hakkaniyet, Acentenin Sözleşmeyi Feshi, Müvekkilin Feshi Haklı Gösterecek Eylemi