Samsun'un Ondokuz Mayıs İlçesi Aşağı Engiz Havzasının Bazı Topraklarının Isısal Özelliklerinin İncelenmesi

Authors : İmanverdi EKBERLİ, Orhan DENGİZ, Coşkun GÜLSER, İsmail Fatih ORMANCI, Arif AYDIN

Pages : 387-404

Doi:10.7161/omuanajas.1077854

View : 15 | Download : 4

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Küresel ısınma toprak sıcaklığının ve toprakların ısısal özelliklerinin değişimini sürekli olarak etkilemektedir. Bu nedenle, farklı toprak ve iklim koşullarında toprakların sıcaklık rejiminin düzenlenmesi ve tahmin edilmesi yöntemlerinde ısısal özelliklerin belirlenmesi gereklidir. Bu araştırmada, arazide belirlenen sıcaklık ölçümlerine göre, Cambisol, Leptosol, Fluvisol ve Vertisol toprakların ısısal özellikleri bulunmuştur. Araştırma topraklarında ısısal yayınım fazla olup, ağırlıklı ortalamaya göre 1.53 .10 -6 -3.22 ∙10 -6 m 2 sn -1 aralığında değişmektedir. Maksimum ısısal yayım değeri Lithic Leptosol toprakta 3.22 .10 -6 m 2 sn -1 olarak saptanmıştır. Hacimsel ısı kapasitesi ise ağırlıklı ortalamaya göre 2.390 ∙10 6 -2.755∙10 6 J m -3 °C -1 aralığında değişmekte olup, Calcic Vertisol toprakta maksimum, Lithic Leptosol toprakta ise minimum değere sahip olmaktadır. Elde edilen verilere göre, hacimsel nem içeriğinin hacimsel ısı kapasitesini etkileyen temel faktör olduğu gözükmektedir. Toprakların ısı iletkenliğinin, ısısal yayınıma ve hacimsel ısı kapasitesine bağlı olarak 3.989-7.852 watt m -1 °C -1 aralığında değiştiği belirlenmiştir. Maksimum ısı iletkenliği değeri Calcic Vertisol, minimum değer ise Dystric Cambisol toprakta saptanmıştır. Araştırma topraklarının yüzey horizonlarında ısı akışı tipik günlük değişim göstermiş ve ısı akışı değerleri 08:00-18:00 ve 20:00-06:00 saatlerinde sırasıyla 25.536-240.807 watt m -2 ve -241.557 watt m -2 ile -24.350 watt m -2 aralıklarında belirlenmiştir. 
Keywords : Isısal yayınım, hacimsel ısı kapasitesi, Isı iletkenliği, Yüzey ısı akışı