Osmanlı’nın Son Kudüs Müftüleri

Authors : Hasan Telli

Pages : 374-395

Doi:10.51450/ilmiyat.1514865

View : 63 | Download : 181

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm’ın ilk kıblesi olan Mescid-i Aksa’yı bünyesinde barındırması ve Hz. Peygamber’in İsrâ ve Mi‘raç mucizesinin gerçekleştiği yer olması yönüyle Kudüs, İslâm medeniyetinin en mukaddes şehirlerinden birisi sayılmıştır. Yavuz Sultan Selim tarafından 1516 yılında Osmanlı Devleti’ne katılan ve 401 yıl Osmanlı idaresinde kalan Kudüs, 1917 yılında İngilizlerin mandasına geçmiştir. Osmanlı döneminde Kudüs, ilim, kültür, sanat ve medeniyet merkezi olması yönüyle önemini korumuştur. Bu dönemde Kudüs’te multi etnik ve dinî bir yapıdaki halk huzurlu, güvenli, barış dolu, hoşgörülü ve istikrarlı bir hayat yaşamıştır. Kudüs’te Müslümanların dinî liderliğini yürüten, dinî konularda onlara rehberlik ve irşat hizmeti sunan müftüler hakkında yeterince müstakil akademik çalışmaların yapılmaması bizleri bu alanda çalışma yapmaya sevk etmiştir. Bu çalışma Osmanlı son döneminde görev yapan Kudüs müftüleri hakkındadır. Çalışma, Osmanlı’nın son zamanlarında görev yapan ve Meşihat Arşivi’nde belgeleri bulunan Kudüs müftülerinden Muhammed Tahir el-Hüseynî Efendi, Muhammed Tahir Efendi, Şeyh Abdülkadir Efendi, Muhammed Kamil Efendi ve Muhammed Emin Efendi kapsamında ele alınmıştır. Çalışmada söz konusu bu müftülerin, kimlik bilgileri, eğitim süreçleri, icâzetnâmeleri, hizmetleri ve resmi yazışmalarıyla ile ilgili hususlar üzerinde yoğunlaşılmıştır. Çalışma nitel, deskriptif ve dönemsel bir araştırmadır. Çalışmada konuyla ilgili Osmanlı arşiv belgelerinin analizi ve değerlendirilmesine dayalı doküman incelemesi yöntemi esas alınmıştır. Osmanlı son döneminde Kudüs’te biri Hanefî, diğeri Şafiî olmak üzere iki ayrı müftünün aynı anda görev yaptığı, burada devlet tarafından farklı fıkhî mezhep mensuplarının beklentilerinin dikkate alındığı, müftülerin dinî, hayrî ve fetva hizmetlerinin yanısıra Kudüs Meclis-i İdâre-i Livâ’da görev alarak şehrin idaresinde aktif rol oynadığı tespit edilmiştir.
Keywords : İslâm Tarihi, Osmanlı, Meşihat, Kudüs, Müftü.