Beet necrotic yellow vein virus-Ilgın (Konya) populasyonunun farklı şeker pancarı genotiplerinde verim ve kalite üzerine etkisinin ve tarla şartlarında dayanıklılık kırma durumunun araştırılması

Authors : Rıza Kaya, Nazlı Dide Kutluk Yılmaz, Coşkun Gülser

Pages : 172-182

Doi:10.33409/tbbbd.1551837

View : 27 | Download : 22

Publication Date : 2024-12-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Toprak kökenli protozoa Polymyxa betae ile taşınan beet necrotic yellow vein virus (BNYVV), tüm dünyada şeker pancarı üretim alanlarında en yaygın görülen ve en tahripkar virüstür. BNYVV, özellikle şeker pancarı lateral köklerinin anormal şekilde artışına yol açması dolayısıyla kök sakallanması veya rhizomania olarak bilinen hastalığa neden olmaktadır. BNYVV’nin yanı sıra, şeker pancarı alanlarında kist nematodu (Heterodera schachtii Schmidt)’na da sık rastlanmakta olup, her iki problem verimde önemli kayıplara neden olabilmektedir. Bu çalışma; rhizomania hastalığına ve namatoda karşı son yıllarda ıslah edilmiş olan farklı genotiplerdeki [Rz1, Rz1+Rz2, Rz1+Rz3, Rz2+Rz3 ve Rz1+nematoda tolerant (Rz1+NT)] şeker pancarı çeşit ve hatlarının verim ve kalite performanslarının değerlendirilmesi amacıyla tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışma, BNYVV ve H. schachtii ile bulaşık olduğu bilinen Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Şeker Enstitüsü’ne ait Ilgın (Konya) deneme istasyonunda 2017 ve 2018 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Pancarda yetiştiricilik açısından önemli parametreler (verim, şeker oranı, arıtılmış şeker oranı ve arıtılmış şeker verimi) dikkate alındığında, araştırma sonucunda Rz1+NT genotipinin, diğer genotiplerden daha iyi performans gösterdiği tespit edilmiştir. Bu alanda, hassas genotip ile kıyaslandığında 2017 yılında Rz1+NT genotipinde 81.77 ton/ha ile 2.7 kat, 2018 yılında 68.95 ton/ha ile 3.8 kat daha fazla pancar verimi elde edilmiştir. Bu genotipte şeker verimi ise, ilk yıl 12.16 ton/ha, 2. yıl ise 10.69 ton/ha olmuştur. Ayrıca, rhizomania’ya dayanıklı şeker pancarı genotiplerinde virüsün enfeksiyon durumu DAS-ELISA testine göre değerlendirilmiştir. İncelenen bu genotiplerin bazı tekerrürlerinde virüs belirlenmesine rağmen, BNYVV-Ilgın populasyonunun dayanıklı şeker pancarı çeşit ve hatlarının hiçbirisinde dayanıklılığı kırmadığı saptanmıştır.
Keywords : Rhizomania, Benyvirus necrobetae, şeker pancarı kist nematodu, dayanıklılık, ELISA