ERZEN (GARZAN) BÖLGESİ’NDEKİ (SİİRT) TARİHİ YERLEŞMELERİN MEKÂNSAL DAĞILIMI VE YOK OLMALARINDA ETKİLİ OLAN DOĞAL VE BEŞERİ FAKTÖRLER

Authors : Murat Sunkar, Vedat Avci, İbrahim Polat, Ahmet Uysal

Pages : 93-118

Doi:10.22520/tubaar.1563671

View : 139 | Download : 131

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu’da konumu nedeniyle farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan çok sayıda tarihi yerleşme bulunmaktadır. Bu tarihi yerleşmelerin bazıları günümüze kadar varlığını devam ettirmiş, bazıları ise doğal ve beşerî faktörlere bağlı olarak yok olmuştur. Anadolu’daki tarihi yerleşmelerin yoğun olarak bulunduğu alanlardan biri de Erzen (Garzan) Bölgesi’dir. Erzen Bölgesi, Batman ile Siirt arasında çok sayıda tarihi yerleşmenin bulunduğu alana karşılık gelmektedir. Bu alandaki tarihi yerleşmeler Yanarsu Çayı Vadisi ile Garzan Ovası güneyi ve kuzeyinde yer almaktadır. Bu çalışmada, Erzen Bölgesi’ndeki tarihi yerleşmelerin mekânsal dağılımı ile yerleşmelerin terkedilmesinde etkili olan faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Amaçlanmış, literatür ve arazi gözlemlerine göre Erzen Bölgesi’ndeki tarihi yerleşmelerin terk edilmesinde etkili olan doğal ve beşerî faktörler belirlenmiştir. Yerleşmelerin terk edilmesinde etkili olan doğal faktörler jeolojik, jeomorfolojik, meteorolojik-klimatolojik ve hidrografik faktörlerdir. Bölgede yaşanan büyük depremlerin yerleşmeleri etkilediği bilinmektedir. Bu faktörlerin dışında, tarihi yerleşmelerin su kaynaklarına yakın olması, klimatolojik ve hidrografik şartlardaki değişimin daha fazla etkili olduğunu göstermektedir. Bölgede yaşanan savaş ve istilalar, sürdürülen tarımsal faaliyetler ile ulaşım hatlarındaki değişmeler, tarihi yerleşmeleri olumsuz etkileyen beşerî faktörleri oluşturmaktadır. Kültürel miras açısından önemli olan tarihi yerleşme alanlarının tespiti ve korunması amacıyla bu araştırmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Keywords : Tarihi Yerleşmeler, Erzen(Garzan) Bölgesi, Garzan Ovası, Yanarsu Çayı, Siirt