HADRİANOUPOLİS KİLISE C YAPISI’NDA ELE GEÇEN İKİ ADET YÜN TARAĞI ÜZERİNE DEĞERLENDİRME

Authors : Ersin ÇELİKBAŞ

Pages : 73-82

Doi:10.22520/tubaked.2019.20.005

View : 12 | Download : 5

Publication Date : 2019-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :“Paphlagonia Hadrianoupolis’i” olarak adlandırılan yer bugün Karabük ili, Eskipazar ilçesi merkezinin 3,5 km batısında “Viranşehir” olarak adlandırılan mevki ve çevresinde arazi üzerinde dağınık bir şekilde Budaklar, Büyükyayalar, Çaylı ve Beytarla köylerini kapsamaktadır. Güneybatı Paphlagonia bölgesi kenti olan Hadrianoupolis’e Geç Hellenistik, Roma ve Erken Bizans devirlerindeyerleşilmiş ve diğer Paphlagonia yerleşimlerinde olduğu gibi kent bir çekirdek bölgeye ve bu bölge çevresinde yoğunlaşan bir choraya sahiptir. Hadrianoupolis antik kentinde günümüze kadar yapılan çalışmalar sonucunda beş yapının kazısı tamamlanmış olup; Kilise Cyapısı olarak adlandırılan yapıda ve Güney Nekropolü’nde çalışmalara devam edilmektedir. Kilise C, “Hamam B” olarak adlandırılan yapının 15- 20 m kuzeyinde yer almaktadır. Kilise C’de ilk kazı çalışması 2007 yılında gerçekleştirilmiştir. 2007 yılında yol çalışması esnasında ortaya çıkan yapı kalıntısının sadece apsis bölümü ortaya çıkmış, bu nedenle yapının işlevi tespit edilememiştir. Bu nedenle yapı kalıntısı “Apsisli Yapı” olarak adlandırılmıştır. 2012 yılında yapı kalıntısının açıkta olan kısmında restorasyon ve konservasyon çalışması yapılmıştır. 2017 yılında yapının doğu ve kuzeydoğu yönlerinde kazı çalışması yapılmış ve yapının Erken Bizans Dönemi’ne MS 330-565 tarihlenen bir kilise olduğu anlaşılmıştır. Kilise C’de yapılan kazı çalışmalarında iki adet yün tarağı ortaya çıkarılmıştır. Ele geçen bu objelerin gerçek anlamda yün taraklamada kullanılan bir alet mi olduğu; yoksa kilisede özel bir anlam mı yüklendiğisorusuna cevap aranmaktadır. Bu sorulara yönelik araştırmamızda Sebasteia Sivas şehrinde yaşamış olan din adamı Aziz Blaisekarşımıza çıkmıştır. Doktorluk eğitimi almış olan azizin bilinen iki adet mucizesi vardır. Aziz Blaise paganlar tarafından demir yün taraklarıyla işkencelerine maruz kalmış, MS 316 yılında ise başı vurularak idam edilmiştir. Bu olay Hıristiyanlar tarafından Aziz Blaise’in dünyanın her yerinde saygı duyulmasına neden olmuştur. Ele geçen yün tarakları Aziz Blaise’in ölüm yıldönümü seremonilerinde kullanılan litürjik aletler midir? Kiliselerde ökaristi ayinleri için ekmek ve şarap üretildiği bilinmektedir. Bugünekadar yapılan çalışmalarda Erken Bizans dönemine ait kiliselerde yün taraklamaya yönelik bir faaliyet gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine dair bir somut veriye ulaşılamamıştır. Dolayısıyla kazı çalışmaları esnasında ortaya çıkarılan yün taraklarının üretimden ziyade başka bir fonksiyonda kullanılmış olmalıdır.MS 7. yüzyılın sonlarına tarihlenen yün tarakları bölgenin dini ve tarihi geçmişinin aydınlatılmasına, teolojik bir değerlendirme yapılmasına katkı sağlayacak nitelikte objelerdir.
Keywords : Paphlagonia, yün tarağı, Aziz Blaise, litürji, kilise