ARCHAEOMETRIC CHARACTERIZATION OF A GROUP OF GOLD JEWELRY FROM THE DIYARBAKIR ARCHAEOLOGICAL MUSEUM

Authors : Ebru GÜNDEM, Mahmut AYDIN

Pages : 93-104

Doi:10.22520/tubaked2021.24.005

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Other Papers

Abstract :Takılar, geçmişten günümüze insanların farklı amaçlar doğrultusunda kullandıkları ve farklı anlamlar yükledikleri maddi kalıntılardır. Takılar yapıldıkları dönemlerdeki insanların inançlarını, kültürlerini, sosyal ilişkilerini ve hatta kullanmış oldukları teknolojilerin tanımlanabilmesini sağlamaktadır. Erken dönemlerde doğadaki hazır malzemeleri kullanarak yapılan takılar madenlerin keşfi ve teknolojinin ilerlemesi ile yerini değerli madenlere, taşlara ve alternatif malzemelere bırakmıştır. Bu değişimi görebilmek amacı ile Diyarbakır Arkeoloji Müzesi‘ne satın alma ve müsadere yolu ile kazandırılmış olan altın takı ve takı parçaları incelenmiştir. Eserler sistemli kazılar sonucu bulunmadığı ve bulundukları konteksin belli olmaması nedeniyle tarihlendirilememiştir. Bunların yanı sıra arkeometrik olarak da altın eserlerin tarihlendirilmesine dair bir yöntem bulunmaması nedeniyle çalışma kapsamındaki takıların tarihlendirilmesinde ulusal ve uluslararası takı katalogları, takılar üzerine yazılmış makale ve tezler incelenmiştir. Bu incelemeler sonrası takıların olası tarihlerinin belirlenmesi görsel karşılaştırmalar sonrası yapılmıştır. Altın takı ve takı parçalarının görsel tanımlamaları yapıldıktan sonra P-EDXRF insert ignore into journalissuearticles values(portatif Enerji Dağılımlı X-Işınları Floresans); Spektrometresi ile kimyasal kompozisyonları tespit edilmiştir. Böylelikle takılar içerisindeki altın oranının dönemsel olarak nasıl değişim gösterdiği anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada 17 adet altın eser tanıtılıp analiz sonuçları yorumlanmıştır. Analizler sonucu genel kimyasal kompozisyona bakıldığında eserlerde altın+gümüş ve altın+gümüş+bakır içeriği tespit edilmiştir. Bu alaşımların içerikleri dönemsel olarak da karşılaştırılınca Roma Dönemi öncesi takılarda altın içeriğinin Roma Dönemi takılarına oranla daha düşük olduğu ve eserlerin çoğunluğunun elektrum olduğu tespit edilmiştir. Antik dönem altın üretim teknolojisinin altın elementi ve altın oranın düşürüldüğü alaşımlarda ise gümüş ile birlikte kullanılarak eser üretildiği anlaşılmıştır. Bu geleneğin altın üretiminin başladığı M.Ö. 2800’den ve altın ve gümüşün ayrıştırılmasının öğrenildiği Lidya Dönemi M.Ö. 7.yy ve sonrası eserlerle genel olarak örtüştüğü anlaşılmıştır.
Keywords : Altın, Arkeometri, Bakır, Diyarbakır Müzesi, Metal, P EDXRF, Takı