Tahtalı Dağları (Orta Toroslar) karst platosu üzerinde dolin ve uvala gelişiminin CBS tabanlı analizi

Authors : Muhammed Öztürk, Mesut Şimşek, Mustafa Utlu

Pages : 59-68

Doi:10.17211/tcd.22648

View : 18 | Download : 4

Publication Date : 2015-10-17

Article Type : Research Paper

Abstract :Karstik alanların karakteristik şekillerinden olan dolin ve uvalalar Toros Karst Kuşağı içerisinde yoğun şekilde gelişme gösterir. Bu çalışmada Orta Toroslar’ın doğu kesiminde bulunan Tahtalı Dağları’nın Kayseri-Adana sınırında yer alan karstik platosu üzerinde gelişmiş dolin ve uvalalar incelenmiştir. 1/25000’lik topografya haritası ölçeğinde yapılan incelemede karstik plato üzerinde 846 adet dolin ve 146 adet uvala olmak üzere toplam 992 karstik erime çukuru tespit edilmiştir. CBS ortamında her şeklin merkez X ve Y koordinatları, yükseklik insert ignore into journalissuearticles values(m);, alan insert ignore into journalissuearticles values(m2);, çevre uzunluğu insert ignore into journalissuearticles values(m);, uzun ve kısa eksen uzunluğu insert ignore into journalissuearticles values(m); ve uzun eksenin kuzey ile açısı insert ignore into journalissuearticles values(º); uzun eksenin kısa eksen oranı, yoğunluk, dairesellik ve komşuluk indis değerlerini içeren veri seti oluşturuldu. Elde edilen veriler arasındaki ilişkiler incelenerek karstik plato üzerinde dolin ve uvala gelişimini denetleyen etmenler ortaya konulmaya çalışıldı. Elde edilen verilere göre şekillerin büyük bölümü Üst Kretase kireçtaşı üzerinde 2200 - 2350 metreler arasında bulunur. Şekillerin alanları 16 - 230000 m2, maksimum uzunlukları 192 metre ile 816 metre arasında değişir. Ortalama 22 adet/km2 yoğunluğa sahip şekiller maksimum 46 adet/km2 yoğunluğa ulaşır. Dolinlerin dairesellik değerleri ve uzun eksen/kısa eksen oranları şekillerin dairesellik özelliklerini koruduklarını ve önemli bir eliptik yapının olmadığını gösterir. En yakın komşuluk analizi ve en yakın mesafe değerlerinin dağılışı ise, şekillerin dağılışının rastgele olduğunu gösterir. Bu durum karstik plato yüzeyinde dolin dağılışını etkileyen önemli bir tektonik faktörün olmamasından kaynaklanır. Ancak gül diyagramları dolin uzun eksenlerinin dağın genel uzanım doğrultusuna paralel olarak KD-GB doğrultusunda uzandığını, uvalaların uzun eksenleri ile uydu görüntüsünden elde edilen çizgisellikler ve paleovadi eksenleri arasında ise önemli bir ilişki olduğunu gösterir. Bu ilişki Tahtalı Dağları’nda karstik çözünmenin tiltlenme nedeniyle dik konumdaki tabaka yüzeyleri arasında oluşan boşluklarda başladığını, paleovadilere uyarak devam ettiğini gösterir.
Keywords : DolinUvalaCBS