Avacık yaylası (Gerger / Adıyaman) örneğinde değişen sosyo-ekonomik şartların mesken farklılaşmasına etkisi

Authors : Muzaffer BAKIRCI

Pages : 51-59

Doi:10.17211/tcd.281951

View : 13 | Download : 4

Publication Date : 2016-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Büyük ölçüde doğal ortam koşullarının biçimlendirdiği kırsal meskenler, modern çağın betonarme meskenlerinin büyük bir baskısı altına girmiş bulunmaktadır. Bu baskı sadece devamlı kırsal yerleşmelerde bulunan meskenler üzerinde değil, aynı zamanda yılın belirli bir bölümünde kullanılan yayla sahalarındaki meskenlerde de kendini göstermektedir. Gerger ilçesi Avacık yaylasının geleneksel meskenleri de belirtilen türde bir baskı sonucu kaybolmaya yüz tutmuş bulunmaktadır. Doğal ortam şartlarının etkisiyle şekillenmiş olan ve yöre halkı tarafından “hol” olarak adlandırılan bu meskenler, dağlık sahada yer alan oyuk ve girintilerin, yine sahada elde edilen taş malzemeyle tahkim edilmesi, üzerinin de yörenin yaygın doğal bitki örtüsü olan meşe dal ve yapraklarıyla kapatılmasıyla oluşturulmuştur. Adı geçen meskenler her yönüyle yörenin doğal ve kültürel coğrafya şartlarını yansıtan özellikler barındırmaktadır. Bir yandan geçmişte çok sayıda hanenin katıldığı yaylacılık faaliyetinin bitme noktasına gelmesi, diğer taraftan ekonomik koşulların kısmen düzelmesi ve yayla sahasına motorlu araçlarla çıkılabilmesi, Avacık yaylasında betonarme yapıların inşa edilmeye başlanmasını beraberinde getirmiş, bu durum yüzyıllarca kullanılan geleneksel yayla meskenlerinin kullanımının geri plana itilmesine zemin hazırlamıştır. Bu çalışma, Gerger Avacık yaylasında, değişen sosyo-ekonomik şartların yayla meskenleri farklılaşmasına etkisi üzerine odaklanmıştır. Çalışma, yörede yapılan gözlemler ve yayla halkıyla yapılan mülakatlar sonucu elde edilen veriler üzerine temellendirilmiş ve yörede yaşanan sosyal, ekonomik ve mekânsal değişimler mesken özelinde irdelenmiştir.
Keywords : Adıyaman, Gerger, Avacık Yaylası