Kızıldağ’da (Sivas) buzullaşma izleri

Authors : Zeynel ÇILĞIN, Cihan BAYRAKDAR

Pages : 101-107

Doi:10.17211/tcd.338314

View : 18 | Download : 6

Publication Date : 2017-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de Pleyistosen buzullaşmalarına uğramış ancak gerek literatür gerekse de buzullaşma envanterinde yer almayan dağların tespiti son zamanlarda yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri yardımıyla olanaklı hale gelmiştir. Bu çerçevede yapılan tespitlere katkı sunan nitelikte olan bu çalışmada, Sivas il sınırları içinde Köse Dağları dağ silsilesi içinde yer alan ve 3025 m yükseltiye sahip Kızıldağ’da insert ignore into journalissuearticles values(Akıncılar ile İmranlı ilçeleri arasında); tarafımızdan bir inceleme yapılmıştır. Kızıldağ’ın buzullaşma izlerine sahip olduğu önce uydu görüntülerinden belirlenmiş, sonrasında yapılan arazi çalışmasıyla yerinde incelenmek suretiyle sahanın buzullaşmalara maruz kaldığı tespit edilmiştir. Bu çalışmaya kadar buzullaşma olgusu bilinmeyen, başka bir deyişle buzullardan bahseden hiçbir çalışma bulunmayan Sivas’taki Kızıldağ’da, kuzeybatı-güneydoğu istikametinde uzanan zirveler hattının kuzeye bakan kesimlerinde belirgin sirk ve morenlerin varlığı buzullaşmaların delilleri olarak karşımıza çıkmaktadır.  Yapılan arazi çalışmaları sonrasında Kızıldağ’da biri uzamış sirk insert ignore into journalissuearticles values(elongated cirque); formunda olmak üzere 9 adet farklı büyüklükte sirk ve bunların önlerinde cephe ve yan morenleri insert ignore into journalissuearticles values(2300 m seviyelerine inen); gözlenmiştir. Kızıldağ’da meydana gelen buzullaşmalar bariz bir vadi buzullaşmasından ziyade sirklerle karakterize olan ve Pirene Tipi Buzullaşma tipine dahil edilebilecek bir karaktere sahiptir. Bu çalışma; Kızıldağ’da yer alan Pleyistosen buzullaşmasının uzaktan algılama yöntemleri ve arazi çalışmaları ile desteklendiği ilk araştırmadır. Arazi çalışmaları, insansız hava aracı, uydu görüntüleri ve altlık haritalardan elde edilen mekânsal veriler Coğrafi Bilgi Sistemleri insert ignore into journalissuearticles values(CBS); kullanılarak analizlere tabi tutulmuş, sonuçta harita ve çıktılar oluşturulmuştur. Elde edilen veriler ışığında Kızıldağ’da gerçekleşen buzullaşmanın yaklaşık 2,33 km2’lik yüzey alanına sahip olduğu; 2300 m ila 2960 m yükselti aralığında gerçekleştiği ve kalıcı kar sınırının 2655 m olduğu ortaya konmuştur. Kızıldağ’da buzullaşmalarının meydana gelmesinde, sirklerin bulunduğu yükselti ve bakı özelliğinin etkili olduğu ön değerlendirmesinde bulunulmuştur. 
Keywords : Kızıldağ, Pleyistosen Buzullaşmaları, Buzul Jeomorfolojisi, Uzaktan Algılama