Narlıca Vadisi’nde Geç Kuvaterner Buzullaşma İzleri, Kavuşşahap Dağları

Authors : Serdar YEŞİLYURT, Uğur DOĞAN, Naki AKÇAR

Pages : 99-108

Doi:10.17211/tcd.415232

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2018-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Sıcak ve soğuk iklim döngüleriyle karakterize olan Kuvaterner’in soğuk dönemlerinde küresel buz hacmindeki artışlara paralel olarak Doğu Karadeniz Dağları, Toros Dağları ve Doğu Anadolu’daki bazı yüksek dağların uygun koşullara sahip bölümlerinde buzullar gelişmiştir. Bu buzullaşma alanlarından birisi olan ve bu çalışmanın gerçekleştirildiği Kavuşşahap Dağları, Türkiye’deki beşinci büyük buzullaşma alanıdır. Güneydoğu Toroslar’ın Van Gölü’nün güneyindeki uzantısını oluşturan Kavuşşahap Dağları’nın deniz seviyesinden yüksekliği 3634 m’yi bulur. Bu dağlık sahanın merkezinde bulunan Narlıca Vadisi, vadi morfolojisi, vadi büyüklüğü ve sahip olduğu moren sırtı sayısı bakımından en zengin buzul vadisidir. Bu nedenle de bu çalışma Narlıca vadisiyle sınırlandırılmıştır. Çalışmada saha araştırmasına ek olarak uzaktan algılama ve sayısal fotogrametri gibi güncel yöntemlerden yararlanılmıştır. Fotogrametri yöntemiyle sayısal hava fotoğrafı temelli yüksek çözünürlüklü arazi modeli ve perspektif hava fotoğrafı görüntüleri hazırlanarak çalışmada kullanılmıştır. Ayrıca Narlıca Vadisi’nin paleobuzul modeli oluşturularak maksimum buzullaşma dönemine ait kalıcı kar sınırı hesaplanmıştır. Buna ek olarak meteorolojik veriler kullanılarak çalışma alanının güncel kalıcı kar sınırı ve sıcaklık gradyanı hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda 17 km uzunluktaki Narlıca Vadisi’nin morenleri 9 gruba ayrılmıştır. Farklı buzullaşmaları yansıtan bu moren grupları 30’dan fazla ardışık sırttan oluşur. Ayrıca yaptığımız hesaplamalar, Narlıca paleobuzulunun maksimum genişliğe ulaştığı dönemde kalıcı kar sınırının bugünkünden 900-1250 m daha düşük, iklimin ise en az 8-11 °C daha soğuk olduğunu göstermiştir.
Keywords : İhtiyarşahap Dağları, Doğu Anadolu, Kalıcı Kar Sınırı, Buzul Maksimumu, Moren