Ahlat İlçesi (Bitlis) kıyı akiferinde yeni bir problem: Yeraltı suyu tuzlulaşması

Authors : Hurşit YETMEN, Necmettin ELMASTAŞ, Mehmet ÖZCANLI, Sedat BENEK

Pages : 71-80

Doi:10.17211/tcd.648385

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Ahlat kıyı ovasındaki yeraltı suları araştırılmıştır. Bu arazilerde 2002 yılından sonra açılan çok sayıda kuyu aracılığıyla sulamalı tarım yaygın biçimde yapılmaya başlamıştır. Bu çalışmayla araştırma sahasındaki yeraltı suyunun fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi, bu özelliklere dayanarak Van Gölü kıyısına yakın tatlı su akiferlerine olası tuzlu göl suyu karışımının araştırılması amaçlanmıştır. Çalışma alanını temsil edebilecek coğrafi verilerin üretilmesi için beş kuyu seçilmiştir. Su örnekleri, Harran Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi insert ignore into journalissuearticles values(HÜBTAM); prosedürlerine uygun olarak, 2017 yılı içerisinde Haziran ve Eylül aylarında seçilen kuyulardan alınarak test edilmiştir. Yeraltı suyu verilerinin alansal dağılışının değerlendirmesini yapmak amacı ile Coğrafi Bilgi Sistemleri insert ignore into journalissuearticles values(CBS); yazılımlarından faydalanılmıştır. Kuyu sularının bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri arazi çalışmalarında test edilmiştir. Yeraltı sularının Klorür insert ignore into journalissuearticles values(Cl⁻); konsantrasyonları ve hidrokimyasal fasiyes değişimi tuzlulaşma süreçlerinin değerlendirilmesi için yorumlanmıştır. Buna göre 1 no’lu kuyu civarındaki yeraltı sularında göl suyuyla bağlantılı kimyasal değişim saptanmıştır. Bu durum su örneklerine ait Piper diyagramında da açıkça görülmektedir. Hidrokimyasal süreçlerin yanında yeraltı suyundaki değişimi etkileme potansiyeli olan Van Gölü’nün seviye değişiklikleri, arazi kullanımındaki değişiklikler ve derin sondaj kuyularının açılması gibi etkenler de değerlendirilmiştir. Yeraltı suyunun tuzlu göl suyu ile etkileşime girmesi sonucunda tatlı suyun kimyasal bileşiminde önemli değişiklikler meydana gelir. Yeraltı suyuna göl suyunun karıştığı kısımlardaki kuyu sularında insert ignore into journalissuearticles values(1. kuyu civarı); her iki ölçüm döneminde de diğer tüm kuyulardan daha yüksek pH, EC, %Na, Cl⁻ ve SAR değerleri gözlenmiştir. Bu gözlemlere göre araştırma alanının sadece en güneyinde, kıyıya yakın kısımlarda göl suyunun yeraltı suyuna karıştığı, diğer kıyı kısımlarında karışmadığı tespit edilmiştir.
Keywords : Yeraltı suyu, Piper diyagramı, Van Gölü, Ahlat