Mekânsal otokorelasyon ve kümeleme analizi yaklaşımı ile Göksu Çayı Havzası’nın (Sakarya Nehri Havzası) bütünleşik ve sürdürülebilir havza yönetim modeli

Authors : Murat UZUN, Nuriye GARİPAĞAOĞLU

Pages : 23-38

Doi:10.17211/tcd.1173420

View : 10 | Download : 5

Publication Date : 2022-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğal ve beşeri ortam koşullarının yoğun etkileşim halinde olduğu havzalarda birçok kapsamda çeşitli modellerle yönetim çalışmaları uygulanmaktadır. Bu araştırmanın amacı, coğrafi çeşitliliği, etkileşimleri ve potansiyel riskleri barındıran Göksu Çayı Havzası’nın farklı değişkenler üzerinden mekânsal otokorelasyon ve kümeleme analizine dayalı havza yönetim modelinin oluşturulmasıdır. Coğrafi Bilgi Sistemlerinin insert ignore into journalissuearticles values(CBS); etkin kullanıldığı çalışmada, deterministik, kantitatif, korelasyon ve dağılış analizi yöntemleriyle çok basamaklı sistematik oluşturulmuştur. Havzanın bütün coğrafi unsurlarını, etkileşimleri, doğal dinamik işleyiş yapısını ortaya koymak ve ilişkisel olarak kümelenme dağılışını oluşturmak için birçok parametrenin analizleri ile dört ana değişken insert ignore into journalissuearticles values(alt model); üretilmiştir. Ana değişkenler, jeomorfolojik uygunluk-elverişlilik, yağış akış, çoklu-risk ve arazi kullanım modellerinden oluşur. Her bir model karşılıklı olarak mekansal korelasyona tabi tutulmuş ve havzanın kümeleme analizi dağılış verisi üretilmiştir. Beş farklı kümenin tespit edildiği veri, sorun-risk potansiyeli ve sürdürülebilir-uygun kullanım potansiyeli açısından da analiz edilmiştir. Daha sonra dağılış verisi, Lokal Moran’s I-Anselin testi ve Getis-Ord Gİ istatistiği ile anlamlılık ve kümelenme açısından test edilmiştir. Analizlerden, havzanın yüksek çerçevesini oluşturan sahaların sürdürülebilir-uygun kullanım potansiyeline sahip kümelenme gösterdiği, İnegöl Ovası, Yenişehir kuzeyi ve Göksu Vadisi’nde sorun-risk potansiyeli yüksek kümelenmenin olduğu tespit edilmiştir. Havzada sürdürülebilirliğin sağlanması için, ekolojik sahaların korunması, sel, taşkın, erozyon, heyelan tedbirlerin arttırılması, akarsulardaki su kalitesinin kontrol edilmesi ve antropojenik baskı yoğunlaşmasının daha uygun alanlara yönlendirilmesi gerekmektedir.
Keywords : Havza Yönetim Modeli, Kümeleme Analizi, Sürdürülebilirlik, Mekânsal Oto Korelasyon