Türkiye’de belirlenen istasyon çiftlerinde yağış-yükselti ilişkisi

Authors : Büşra KIRCI, Erkan YILMAZ

Pages : 51-62

Doi:10.17211/tcd.1296754

View : 72 | Download : 73

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yükselti arttıkça yağışın da artacağı yönündeki genel kabul, uluslararası literatürde geçerliliğini korurken, ulusal yayınlarda çoğunlukla Schreiber Formülü olarak bilinen eşitlikten yararlanılmaktadır. Formülün, yağışın belirli bir yükselti mesafesinde belirli bir miktarda artacağını önerdiği model, statik bir yaklaşım olup, yağışın yükseltiyle artmadığı durumları tespit etmede kullanışsızdır. Yağış, doğal çevrenin başlıca bileşenlerinden biri olarak, beşeri hayatı doğrudan veya dolaylı yollardan etkilemektedir. Bu bakımdan yağışın gerçeğe yakın modellenmesi, ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilirliği ve planlaması açısından önemlidir. Yağışın yükseltiyle nasıl değiştiğini incelemeye alan bu çalışmanın temel yöntemi, belirlenen istasyon çiftlerinde yağış gradyanlarının hesaplanmasına dayanmaktadır. Türkiye’de yeterli veri uzunluğuna sahip 542 adet istasyon çiftinde okunan sonuçlar, yağışın yükseltiyle azaldığı durumların da dikkat çekici ölçülerde olduğunu ortaya koymaktadır. Çiftlerden 130 tanesinde negatif gradyan, pozitif gradyandan daha çok sayıdadır. 2005-2021 dönemine ait aylık verilerle elde edilen sonuçların işaret ettiği bir diğer husus, pozitif ve negatif gradyanların görülme yüzdeleri arasındaki belirgin mevsimselliktir. Buna göre negatif gradyanının görülme yüzdesi soğuk periyotta fazlalaşmakta, yazın ise azalmaktadır. İki mevsim arasındaki hava sıcaklıklarıyla birlikte yoğuşma seviyesindeki belirgin farklılıklar gradyanın pozitif ya da negatif olmasını belirlemektedir. Yoğuşma seviyesinin bir diğer deyişle bulut tabanı yüksekliğinin alçaldığı kış aylarında negatif gradyan tespit etmek daha olasıdır.
Keywords : İstasyon Çifti, Yağış Gradyanı, Yoğuşma Seviyesi