İslam Dünyasında Din Psikolojisi Çalışmaları (800-1406): Genel Bir Değerlendirme

Authors : Cengiz MADEN

Pages : 103-129

View : 17 | Download : 4

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, İslam dünyasında 800 ile 1406 yılları arasında psikolojiyle ilgili çalışmalar yapan bazı Müslüman psikologların görüşlerini betimlemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, makalede ilk olarak insert ignore into journalissuearticles values(a); nefis kelimesini salt psikolojik anlamda ilk kez kullanan Haris el-Muhasibi’nin görüşleri verildikten sonra insert ignore into journalissuearticles values(b); metafizik ve ruhun güçleri üzerine yoğunlaştıran ve insanın davranışlarını gözlemleyerek tanımaya çalışan İbn Miskeveyh’in, insert ignore into journalissuearticles values(c); rüya psikolojisi, aklın içeriği ve fonksiyonları gibi psikoloji çalışmalarıyla bilinen Kindi’nin, insert ignore into journalissuearticles values(d); mutluluk kavramı, vahiy ve rüya psikolojisi konusunda sistemli çalışmalarıyla tanınan Farabi’nin, insert ignore into journalissuearticles values(e); zihinsel gelişim evrelerinin temelini atan İbn Tufeyl’in, insert ignore into journalissuearticles values(f); insanın tabii, hayvani ve ahlaki yönlerini inceleyerek ahlaki bütünlüğü oluşturan erdemler hakkında çalışmalar yapan Ragıb el-İsfahani’nin, insert ignore into journalissuearticles values(g); bilinçaltı olaylara değinen, ruhsal ve bedensel olaylar arasındaki ilişkiye temas eden İbn Sina’nın, insert ignore into journalissuearticles values(h); hüzün ve obsesyon gibi ruhsal problemlerin sebepleri ve çözümleri üzerine çalışmalar yapan İbn Hazm’ın, insert ignore into journalissuearticles values(i); psiko-somatik çalışmalara yer vererek kişilik ve karakter bozukluklarına değinen ve tedavi yöntemleri üzerine psikolojik çalışmalar yapan Ebu Bekr er-Razi’nin, insert ignore into journalissuearticles values(j); ruhsal problemler ile bedeni rahatsızlıkları ilişkilendiren Belhnin, insert ignore into journalissuearticles values(k); İslam psikolojisinin esaslarını ortaya koyan Gazali’nin, insert ignore into journalissuearticles values(l); ruh-beden ilişkisi ve ölüm sonrası ruhun durumu vb. alanlarda psikoloji çalışmaları yapan Fahreddin Razi’nin, insert ignore into journalissuearticles values(m); hoşnutluk, kıskançlık, feraset, korku ve hayret gibi psikolojik konularda çalışmalar yapan İbn Kayyım el-Cevziyye’nin, insert ignore into journalissuearticles values(n); karakter eğitiminin yanı sıra psikolojik nedensellik ve bilinçdışı güdülenmeye yol açan etmenler üzerinde İbn Haldun’un çalışmalarına yer verilmiştir. İsimleri verilen İslam düşünürlerinin, psikoloji bilimine yaptıkları önemli katkıları ele alan bu makalede sonuç olarak; insert ignore into journalissuearticles values(i); İslam düşünce geleneğinde, 7. yüzyıldan itibaren konu üzerine çalışmaların başladığı; insert ignore into journalissuearticles values(ii); Müslüman araştırmacı ve düşünürlerin, gerek Kur’an ayetleri ve gerekse yabancı kaynakların oluşturduğu ilgi ve merakla psikolojik olgu ve olayları anlamaya dönük çabalarının başladığı ve insert ignore into journalissuearticles values(iii); İslam kültüründe, insanın kişilik özellikleri, ruhsal yaşantısı ve davranışlarını sistemli olarak inceleyen modern anlamda bilimsel bir gelenek gelişmemişse de, insanın ruhsal dünyasını ve yaşantılarını anlama ve açıklama çabasının bir biçimde devam ettiği saptanmıştır.
Keywords : Din psikolojisi, İslam psikolojisi, Nefis, Ruh, Akıl